Onderzoek | Bevriezingsreactie bij gevaar juist heel zinvol

20 jun Onderzoek | Bevriezingsreactie bij gevaar juist heel zinvol

Persbericht Radboud Universiteit

Wanneer mensen in een situatie komen waarbij een acute dreiging is, kunnen er drie reacties plaatsvinden: vluchten, vechten of bevriezen. Uit promotieonderzoek van Felix Klaassen aan de Radboud Universiteit blijkt dat de bevriezingsreactie bij uitstek kan helpen om goed doordacht met een situatie om te gaan. “Mensen denken dat we verlammen bij een bevriezingsreactie, maar dat is dus juist niet zo.”

Een persoon die bevriest bij een acute dreiging lijkt totaal overweldigd. Maar, zegt Klaassen: “Het is niet zo dat er bij bevriezing niks gebeurt. Onder de motorkap vinden allerlei processen plaats die helpen om met de situatie om te gaan.”

Bij een acute dreiging, bijvoorbeeld een blaffende hond, of net voordat je een ruimte binnenloopt om een presentatie te geven, worden mensen angstig. Ze maken dan een afweging tussen een positieve en een negatieve uitkomst: het kan eng zijn om een presentatie te geven, maar het kan ook veel opleveren, dus dan ga je toch naar binnen. “Een eerste reactie die dan bij alle mensen in meer of mindere mate plaatsvindt, is freezing. Je lichaam verstijft en je hartslag gaat omlaag. Het is een activatie van zintuigelijke verwerking: bij dieren zie je dat de oren zich spitsen en de pupillen vergroten.”

Net als vechten en vluchten is bevriezing volledig automatisch en heb je er geen invloed op. Er wordt vaak gedacht dat bevriezing iets slechts is, maar dat lijkt niet te kloppen. Klaassen: “Uit ons onderzoek blijkt dat er bij een bevriezingsreactie een hoop gebeurt in de hersenen. Er vindt een sterkere verwerking van relevante informatie plaats.”

Geld of schokjes

Voor het onderzoek deden respondenten mee aan een computertaak. Ze konden een bedrag winnen door met een druk op een knop naar een situatie toe of van een situatie af te bewegen. Als ze ernaartoe bewogen, konden ze of het geld krijgen, óf ze kregen een kleine elektrische schok op hun vinger. Niet pijnlijk, wel vervelend. De respondenten wisten niet welke uitkomst er zou plaatsvinden. Als ze in plaats daarvan besloten ervanaf te bewegen, konden ze de schokken vermijden, maar zouden ze ook de kans mislopen om het geld te winnen. “Daarbij maten we wat er in het lichaam en in de hersenen gebeurde. We zagen dat hoe sterker de bevriezingsreactie was, hoe sterker de hersenen beloningen en straffen tegen elkaar afwogen. Door beloningen en straffen sterker tegen elkaar af te zetten kunnen we beter de mogelijke gevolgen van onze acties overzien. Dit kan helpen om de juiste beslissing te maken”, vertelt de neurowetenschapper.

Tijdelijke rem

Klaassen: “Wat uit ons onderzoek blijkt, is dat een bevriezingsreactie ervoor kan zorgen dat je meer alert bent op mogelijke gevaren én mogelijke beloningen, waardoor je een beter gewogen beslissing kunt nemen. Het is geen verlamming, maar een tijdelijke rem op het systeem en als je die rem loslaat, kun je sneller tot de juiste actie overgaan. Het kan dus juist goed zijn om te bevriezen, want het kan je helpen om beter om te gaan met de gevaren van het leven.”