05 nov GGD roept op: maak kinderwens bij kwetsbare mensen bespreekbaar
De afgelopen tijd waren er diverse berichten in het nieuws over verplichte anticonceptie. Zo zijn er enkele situaties bekend van vrouwen met ernstige psychische problemen die door de rechter verplicht zijn tot het gebruik van anticonceptie. Deze berichten roepen veel weerstand en vragen op, en ook de GGD vindt dat er anders met deze problematiek moet worden omgegaan. Middels hun programma Nu Niet Zwanger willen zij het onderwerp ‘kinderwens’ – of juist het ontbreken daarvan – bespreekbaar maken tussen hulpverleners en kwetsbare mensen.
Nieuwsplatform VICE sprak onlangs met Connie Rijlaarsdam en Daniëlle van Sambeek, beide betrokken bij het GGD-programma Nu Niet Zwanger. Rijlaarsdam kwam met het initiatief naar aanleiding van een situatie waar ze in 2014 mee te maken kreeg. Het ging om een vrouw die bekend was bij zeven verschillende hulpinstanties, op straat sliep en voor een tweede keer zwanger was. Er lagen plannen op tafel om het kind direct bij de geboorte weg te halen bij de moeder.
Rijlaarsdam: “Dat is toch gek, dacht ik. Als we horen dat iemand zwanger is, weten we precies wat we moeten doen. Maar aan preventie werken we niet. Ik heb toen aan die mevrouw gevraagd of ze kinderen wilde. Dat was niet het geval. Ze was er door de chaos in haar hoofd alleen niet mee bezig geweest. Wat zij nodig had, was ondersteuning om de regie te nemen over haar kinderwens. Dat is de aanleiding geweest voor dit programma.”
Preventieve aanpak
Ze legt uit waar het programma zich precies voor inzet: “Getrainde hulpverleners gaan het gesprek aan met mensen die al in zorg zijn vanwege hun problematiek. Ze vragen hen of er een kinderwens is. Als daarop het antwoord nee is terwijl er wel sprake is van een actief seksleven, wordt er gevraagd of dat dan wel of niet beschermd is. Als het niet zo is, kijken we samen wat er nodig is om te zorgen dat de cliënt regie over de kinderwens kan nemen en niet geconfronteerd wordt met een onbedoelde zwangerschap.”
Daniëlle van Sambeek is als programmamanager betrokken bij het initiatief. “Mensen mogen zelf bepalen wanneer ze zwanger willen worden”, vult ze aan. “Nu Niet Zwanger betekent niet dat wij bepalen dat je nu niet zwanger mag worden, maar dat je daar bewust over nadenkt. Wil ik vader of moeder worden? Wanneer is voor mij het goede moment? En als dat nu niet is, heb ik dan nagedacht over hoe ik kan voorkomen dat het onverhoopt toch gebeurt?”
Lastig onderwerp
Dat er tot op heden weinig preventieve maatregelen zijn genomen om dit soort problematiek te verminderen, heeft met verschillende factoren te maken. Zo blijkt er deels sprake te zijn van een gebrek aan bewustzijn bij hulpverleners, maar vinden zij het soms ook moeilijk om het onderwerp bij kwetsbare mensen aan te snijden. Daarnaast is het vaak niet duidelijk welke hulpverlener de verantwoordelijkheid zou moeten nemen om zich met de gezinsplanning van de betreffende persoon bezig te houden.
“De zorg is enorm gefragmenteerd. Het is ingewikkeld als iedereen een stukje van de taart heeft, want dan worden onderwerpen vergeten”, aldus Rijlaarsdam. “Mensen in een kwetsbare positie hebben vaak wel vijf of zes hulpverleners om zich heen: één voor geld, één voor wonen, et cetera. Je kunt iedereen alleen vragen stellen over diens eigen domein – of het is de verantwoordelijkheid van de huisarts. Waarop de huisarts dan weer zegt: leuk, maar ik werk vraaggericht. Als jij met een schouderklacht komt, gaan ze niet vragen hoe het met de anticonceptie is gesteld. De kinderwens is dus een domein dat ergens in de vergetelheid is geraakt, maar dat we hopelijk op deze manier op de kaart kunnen zetten.”
Ze vervolgt: “Daarbij, als iemand zegt dat ze anticonceptie wil hebben, wordt ze automatisch doorverwezen naar de huisarts. Dat is voor veel mensen logisch, maar niet iedereen heeft een huisarts. Ook is niet iedereen verzekerd of is überhaupt in staat om alleen te reizen. Het zijn veel handelingen, en als hulpverlener moet je je realiseren dat je te maken hebt met mensen in kwetsbare situaties. Daarom zeggen wij: als we mee moeten naar de apotheek om de pil op te halen, dan doen we dat.”
Meer samenwerking
Om goede hulpverlening op dit vlak mogelijk te maken, zou er tevens beter moeten worden samengewerkt. Van Sambeek: “Een kinderwens heeft ook te maken met je financiën en je huisvesting. Als je dakloos bent, is het opvoeden van een kind ingewikkelder. Zo hebben al die verschillende domeinen met elkaar te maken. Maar we kunnen niet zomaar de hele zorg veranderden. Die taak nemen we ook niet op ons, want we hebben hier al werk genoeg aan. Maar een mooie eerste stap zou dus zijn als alle hulpverleners gaan vragen naar de kinderwens.”
Het GGD-programma Nu Niet Zwanger hoopt onder andere met scholing – in samenwerking met kenniscentrum Rutgers – hulpverleners te kunnen informeren en begeleiden in het bespreekbaar maken van de kinderwens bij cliënten.
“Wij richten ons niet op verplichte anticonceptie, maar laten juist zien dat je verschil kunt maken door gewoon met mensen in gesprek te gaan. Met begeleiding en gesprekken krijg je preventief veel voor elkaar. Je geeft mensen op die manier ook de regie om te beslissen over hun eigen lichaam en leven. Dat is de kern van ons programma”, laat Van Sambeek weten. “Ik zou eigenlijk een oproep willen doen aan alle hulpverleners: bespreek de kinderwens met je cliënt. Het is een veel minder spannend onderwerp dan je denkt – en de klant is je er dankbaar voor. Diegene heeft recht op een geïnformeerde keuze.”
Lees hier het volledige interview van VICE met Connie Rijlaarsdam en Daniëlle van Sambeek.
Geen reactie's