26 mei Examenstress en black-outs: hersenen gaan in overlevingsmodus
Deze periode staat voor veel scholieren en studenten volop in het teken van examens. Waar de ene persoon zich er weinig druk om maakt, kan een ander vooraf al dagenlang gebukt gaan onder stress. Bij sommigen ontstaat er zelfs een complete black-out tijdens het examen: waar komt dit door, en hoe kan het dat je ná het examen de leerstof ineens wel weer weet? Eos Wetenschap publiceerde een artikel waarin de onderliggende fysiologische processen van dit fenomeen worden uitgelegd.
“Ik studeerde goed, maar op het moment van de waarheid liep het faliekant mis. Alle informatie die ik had ingestudeerd, leek ineens weggewist”, vertelt de 23-jarige Shirley in het artikel van Eos Wetenschap. Tijdens haar examens voor statistiek kreeg ze in het verleden regelmatig een gevoel van kortsluiting in haar hoofd, een totale black-out. “Het voelt aan alsof je brein plots Control-Alt-Delete doet. Zelfs de meeste simpele oefeningen lukten me niet meer. ‘Waarom moet dit nu gebeuren?’, vroeg ik me dan kwaad af. Ik kan me nog levendig herinneren hoe ik op een examen dan maar willekeurige bolletjes kleurde. Dat ik later die dag de antwoorden opnieuw wist, frustreerde me het meest.”
Hoogleraar Neurobiologie Marian Joëls deed onderzoek naar de impact van stress op de hersenen, en legt uit wat er tijdens zo’n black-out in het brein gebeurt. Door de stress van het examen komt er adrenaline vrij in het lichaam: het hormoon dat ervoor zorgt dat je snel op een situatie kunt reageren. Bij acuut gevaar helpt het je bijvoorbeeld om te kunnen vechten of vluchten. Het brein gaat eigenlijk in een overlevingsmodus; het zorgt ervoor dat je adequaat kunt reageren om jezelf in veiligheid te brengen, en andere lichaamsfuncties zijn van ondergeschikt belang. Als het ‘gevaar’ geweken is keert het lichaam – met behulp van cortisol – weer terug naar de normale staat, en wordt de situatie in het geheugen opgeslagen zodat je er de volgende keer extra snel op kunt reageren. Hier is onder andere de amygdala in de hersenen bij betrokken.
Joëls: “Situaties die je in gevaar brachten, kan je op die manier beter herkennen in de toekomst. Studenten die ooit een black-out hebben meegemaakt, kunnen zich daarom die situatie zo goed herinneren. Evolutionair gezien is dit allemaal erg nuttig, in het midden van een examen niet zo. […] Je bent de leerstof niet vergeten. Er worden alleen tijdelijk hersendelen geactiveerd die erg gericht zijn op emoties en meer primitieve, routinematige handelingen. Hierdoor heb je minder toegang tot de hersencellen waar de informatie opgeslagen ligt. Voor de hersendelen die instaan voor complexe strategieën en het bieden van context, is tijdelijk geen brandstof beschikbaar.”
Patrick Cras, hoogleraar Neurologie in Antwerpen, vergelijkt deze black-outs met een soort plotselinge blokkade in het geheugen: “Studenten hebben even geen toegang meer tot het langetermijn-, kortetermijn-, en werkgeheugen. Dit is ook het geval bij andere soorten geheugenverlies.” Er zijn echter wel een paar dingen die je kunt doen om je geheugen een handje te helpen, zoals voldoende slapen en oefenen met ezelsbruggetjes. “Iemand die moe is, zal moeilijker informatie ophalen uit het geheugen. Kleine hulpmiddelen, zoals afkortingen en ezelsbruggetjes, zijn dan weer wel effectief bij het ophalen van kennis uit het geheugen”, vertelt Cras.
Ook Joëls heeft nog een tip: “Als je het gevoel hebt dat je controle hebt over de situatie, zal je minder sterk op stress reageren. Probeer dus voor jezelf vast te stellen dat je goed hebt gestudeerd en dat er niets mis kan gaan.”
Lees hier het volledige artikel van Eos Wetenschap.
Geen reactie's