10 aug Zorgen over veelvuldige inzet van antidepressiva
Het aantal mensen in Nederland dat antidepressiva gebruikt ligt hoog. Té hoog, zo menen onder andere psycholoog Ellen Botman en psychiater en hoogleraar Floortje Scheepers. Inmiddels gaat het namelijk om 1,2 miljoen Nederlanders die deze medicatie slikken; dat aantal is de afgelopen jaren flink gestegen. Een zorgwekkende trend, die ook nog eens weinig effectief lijkt. Mentale gezondheidsklachten nemen in onze samenleving immers eerder toe dan af. In haar opiniestuk in Het Parool pleit Ellen Botman voor drastische verandering.
Hoewel antidepressiva dus aan steeds meer mensen worden voorgeschreven, blijft een algehele daling van psychische klachten uit. Floortje Scheepers (psychiater en hoogleraar Innovatie in de ggz) vertelde eerder al dat medicatie niet de oplossing is: “Het medisch model wordt te snel toegepast, met het idee ‘een pil kan dit verhelpen’.” Maar daarmee kom je niet tot de kern van het probleem. “Als je de onderliggende problemen niet aanpakt, kan iemand heel lang aan de medicijnen vastzitten, zonder dat de bron van de depressie wordt aangepakt”, aldus Scheepers.
Op dit moment wordt ongeveer 85 procent van alle antidepressiva voorgeschreven door huisartsen. Zorgwekkend, vindt Scheepers, want huisartsen zijn erg druk en hebben relatief weinig tijd om vast te stellen of medicatie echt de beste weg is voor een patiënt met psychische klachten. “Je kunt geen bloedmeting of foto maken van een depressie. Wanneer is iemand somber, wanneer gaat het om depressieve gevoelens en wanneer om een klinische depressie? Dat is echt lastig te definiëren.”
Nikki Claassen van het Nederlands Huisartsen Genootschap herkent de toename onder patiënten: “Patiënten komen vaker met depressieve klachten op het spreekuur. Landelijk zien we dat niet alleen depressieve klachten, maar ook andere psychische klachten steeds meer voorkomen. We merken in de huisartsenpraktijk dat maatschappelijke problemen een grote rol spelen. Dat was eerst de coronacrisis, toen de oorlog in Oekraïne en natuurlijk de klimaatproblematiek.” Ook ziet ze dat persoonlijke zorgen over bijvoorbeeld financiën en huisvesting meespelen in de mentale klachten die mensen ervaren.
Andere aanpak
“Als je het probleem van de lange wachtlijsten in de ggz en het toenemende gebruik van antidepressiva wilt oplossen, dan moet je aan de voorkant kijken, bij het fundament dat nu niet klopt. Het antwoord kan niet zijn ‘nog meer medicatie voor nog meer mensen’, maar meer hulp vanuit een maatschappelijk netwerk”, meent Scheepers. “Onderzoeken laten zien dat mensen de ggz soms niet eens meer nodig hebben als ze tijdens het wachten bij andere, laagdrempelige vormen van hulpverlening terecht kunnen. Bijvoorbeeld bij zelfhulpgroepen, bij ervaringsdeskundigen of gewoon in de eigen omgeving.”
“Het is verbazing- en zorgwekkend dat antidepressiva zo vaak worden voorgeschreven, niet alleen bij depressie, maar bijvoorbeeld ook bij een burn-out”, schrijft Botman in haar opiniestuk. “Allereerst kennen antidepressiva veel (vervelende) bijwerkingen, wat ze allesbehalve onschuldig maakt. Daarnaast is het uitermate lastig om van antidepressiva af te komen.”
Wetenschappelijk onderzoek heeft de werking van antidepressiva inmiddels in twijfel getrokken, benadrukt Botman. Voor sommige mensen lijkt het te helpen, maar of en hoe de pillen daadwerkelijk verantwoordelijk zijn voor verbetering van de mentale toestand is niet duidelijk. Willen we op grote schaal onze mentale gezondheid verbeteren, dan is er dus echt een andere aanpak nodig en moeten we openstaan voor nieuwe, innovatieve en effectieve behandelwijzen.
Botman: “Recent onderzoek wijst erop dat het onbewuste brein en het zenuwstelsel een grote rol spelen bij omgaan met stress en het verwerken van gebeurtenissen. Het ligt voor de hand om te onderzoeken of er behandelingen mogelijk zijn die daarop inspelen.”
In onderstaande video van EenVandaag bespreken enkele ervaringsdeskundigen en huisarts Nikki Claassen de problemen omtrent het gebruik van antidepressiva:
Geen reactie's