RINO Groep Podcast over het ouder wordende brein

19 okt RINO Groep Podcast over het ouder wordende brein

Persbericht RINO Groep

“Er is geen doelgroep zo divers als ouderen”, zegt psychiater en psychotherapeut dr. Martin Kat. Er is een verschil in fysieke en psychische ouderdom. Psychische veroudering kan zich uiten in introversie, verminderd energetisch niveau, verhoogde emotionaliteit en voorzichtigheid. Deze veranderingen worden niet altijd als pathologisch gezien en kunnen ook als gezonde aanpassingen worden beschouwd. Wanneer het wel pathologisch wordt en welk verschil je dan als hulpverlener voor ouderen kunt maken, legt Martin Kat uit in de nieuwste aflevering van de RINO Groep Podcast.

Het ouder wordende brein

Senioren worden gemiddeld steeds ouder, maar oud zijn is relatief. Sommige mensen voelen zich met 50 jaar al oud, terwijl anderen op hun 100e nog vitaal zijn. Hoe dan ook is het beeld rondom ouderen de laatste jaren positiever geworden, zegt Kat. “Ouderen hoeven niet zo veel meer. Ze zeggen vaak tegen mij dat dit voor veel jongeren een verrukking moet zijn, maar daar moet je dan wel eerst 70 of 75 voor worden.”

Niettemin kunnen mensen bij het ouder worden verschillende problemen ervaren, zoals het verlies van plezier in activiteiten en een toenemend isolement. Dit kan leiden tot depressie, vooral als men overweldigd raakt door te veel prikkels. Deze uitdagingen kunnen samenhangen met een tragere informatieverwerking bij ouderen. Bij complexe situaties, zoals verkeer, moeten ouderen extra voorzichtig zijn. Met name als er bijkomende problemen zijn zoals doorbloedingsproblemen in het hoofd.

Kijken naar de sociale context

Bij het opstellen van een diagnose stoort Kat zich aan het hokjes denken: “Jammer dat we in de ggz standaard in categorieën denken. Het is of depressie, of een angstprobleem, of een persoonlijkheidsprobleem, of dementie. En bij ouderen kom je daar helemaal niet mee uit.” Kat stelt dat het belangrijk is om te kijken naar de sociale context. “De ene somberheid is de andere niet. De ene keer kan het te maken hebben met dat iemand een kanker ontwikkelt, de andere keer kan het een vroeg stadium van dementie zijn. Weer een andere keer kan het zijn omdat iemand rouwt, omdat zijn partner net is overleden.” Kat pleit ervoor om naar alle verschillende gebieden tegelijkertijd te kijken.

Dementie

Ouderdom gaat altijd gepaard met een afbraakproces, beïnvloed door genetica en leefstijl, zoals vaatproblemen door hoge bloeddruk. Dit proces wordt vaak gelinkt aan dementie. Het herkennen van de dementievorm is essentieel voor de juiste zorg, zoals blijkt uit verschillen in patiënten-reacties op omgevingsprikkels. Inzicht in iemands vroegere gedrag helpt bij het bieden van passende zorg.

De zorgbehoefte van ouderen met dementie lijkt nu anders dan 30, 40 jaar geleden, alhoewel het nog altijd een gevoelig onderwerp is – vooral bij stellen. “Mensen met beginnende dementie vertonen soms ‘façade gedrag’, een vorm van ontkenning”, zegt Kat. Dit kan komen door trots of koppigheid maar ook door hersengebieden die worden aangetast. Voor hulpverleners is het cruciaal om respectvol om te gaan met deze reacties. “Soms is er niet direct een ingang bij een patiënt maar dan speel je nog steeds een belangrijke rol voor de partner of de familie. Partners zijn er soms van overtuigd dat de ander hen aan het pesten is. Dan probeer ik uit te leggen hoe het zit.”

Laagdrempelig contact

Door laagdrempelig contact te leggen in de acute psychiatrie, kan men effectiever communiceren. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met iemands levensprincipes en de lange relaties waarin mensen elkaar al goed kennen en gewend zijn aan elkaars gedrag. Kat: “Ik noem dat respect hebben voor iemands afweer. Dat hij of zij het altijd zo gedaan heeft. Dat kan namelijk ook een betekenis hebben. Dat is iemands overleefstand.”

Over de RINO Groep Podcast

De RINO Groep Podcast is een podcastserie over psychologie en de mens achter de wetenschapper. Initiatiefnemer van deze serie is de RINO Groep, een opleidingsinstituut voor mensen die werken met mensen met een psychische kwetsbaarheid. Met deze podcastserie wil de RINO Groep mensen enthousiasmeren voor wetenschappelijk kennis binnen de psychologie. Meer afleveringen vind je op de website: www.rinogroep.nl/podcast.