Promotieonderzoek naar de invloed van medewerkers op agressie bij patiënten en toepassing van dwang

01 nov Promotieonderzoek naar de invloed van medewerkers op agressie bij patiënten en toepassing van dwang

Paul Doedens promoveerde woensdag 6 oktober 2021 op zijn onderzoek naar de invloed van medewerkers in de psychiatrie op het ontstaan van agressie bij patiënten en de toepassing van dwangmaatregelen in de behandeling. Paul is verpleegkundige en klinisch epidemioloog in het Amsterdam UMC, locatie AMC en docent-onderzoeker bij de opleiding Verpleegkunde van de Hogeschool van Amsterdam. Hij deed kwalitatief en kwantitatief onderzoek in het Amsterdam UMC en dook in de literatuur over de toepassing van dwang; opsluiten en fixatie.

Patiënten vertellen helder over hun beleving

Paul legt uit hoe het kwalitatieve onderzoek eruitzag: “We hebben met medewerkers en patiënten teruggekeken op agressie-incidenten. Feitelijk vertelden beide groepen hetzelfde verhaal, waarbij we zagen dat medewerkers het incident vaak als ‘ernstiger’ ervaarden dan de patiënten. Ook ontdekten we dat de patiënten heel goed kunnen vertellen wat er gebeurde tijdens het incident en hoe dat voorkomen had kunnen worden. Dus ondanks de chaos en de acute nood van de situatie, kunnen patiënten er nog goed op reflecteren. Dat is heel leerzaam voor ons als begeleiding.”

Als dwang minder ingrijpend wordt

Uit literatuuronderzoek bleek dat dwangtoepassingen als ingrijpend worden gezien, maar verpleegkundigen zien deze ook als een ‘noodzakelijk kwaad’ om de veiligheid op een afdeling te waarborgen. Ook liet de literatuur zien dat hoe vaker je een dwangmaatregel toepast, de mate waarin het als ingrijpend wordt ervaren (door de verpleegkundigen) ervan afneemt.

                        Paul Doedens

Een open benadering leidt tot minder dwang

In het kwantitatieve onderzoek heeft Paul twee jaar lang Amsterdam UMC-patiënten gevolgd op agressievoorvallen en dwangtoepassing. Er waren ruim 800 incidenten. Tegelijkertijd hebben de medewerkers de NEO-FFI persoonlijkheidstest afgenomen. “De uitkomst daarvan legden we naast hun manier van handelen tijdens een incident. De patiëntfactoren waren de beste voorspellers. Het gedrag van de medewerker of een heel team was minder voorspelbaar. We leerden dat hoe meer openheid er is in een team (voortkomend uit de persoonlijke eigenschappen als empathisch, openstaan voor ervaringen en ontmoetingen), hoe groter de kans is dat er minder vaak separatie wordt toegepast.”

Binnen de muren van een psychiatrisch ziekenhuis

“We gaan geen conclusies trekken over welk soort medewerkers geschikt is voor een psychiatrische afdeling. Wel kunnen we verpleegkundigen bewust maken van de effecten van hun eigen gedrag op het gedrag van de psychiatrische patiënt. Hij of zij heeft een belangrijke sleutel in handen. Het is cruciaal om contact te maken en het verhaal van de patiënt serieus te nemen.” Ook ziet Paul graag het stigma van de psychiatrie verdwijnen: “Ons beroep is belangrijk, we willen graag dat de maatschappij het serieus neemt.” En daarmee bedoelt hij onder andere dat de overheid serieus werk moet maken van de-stigmatisering en dat de beroepsgroep zelf ook kan laten zien dat het werk ‘normaal’ is: “We moeten transparant zijn over hoe het eraan toegaat binnen de muren van een psychiatrisch ziekenhuis.”

Download hier het volledige proefschrift van Paul Doedens.