Overheidscampagne huiselijk geweld besteedt te weinig aandacht aan psychisch geweld

21 sep Overheidscampagne huiselijk geweld besteedt te weinig aandacht aan psychisch geweld

Persbericht Stichting Het Verdwenen Zelf

Stichting Het Verdwenen Zelf juicht voorlichting toe, maar signaleert aantal knelpunten

De rijksoverheid heeft de campagne ‘Een onveilige thuissituatie doorbreken, begint met je zorgen bespreken’ gelanceerd. De commercials en website ikvermoedhuiselijkgeweld.nl zijn bedoeld om omstanders, die vermoeden dat er sprake is van huiselijk geweld, te activeren het gesprek met mogelijke slachtoffers aan te gaan. Stichting Het Verdwenen Zelf juicht elke poging die ten doel heeft slachtoffers te helpen van harte toe. De uitvoering van deze campagne behoeft in de ogen van de expertorganisatie echter een verduidelijkingsslag. Psychische en emotionele mishandeling gaat bijna altijd vooraf aan seksueel of fysiek misbruik en gaat er bijna altijd mee samen. De impact van deze ‘cocktail’ van mishandeling is enorm. Het is daarom cruciaal dat omstanders, zowel in de privésfeer als eventueel betrokken professionals en instanties, alle vormen van mishandeling leren (h)erkennen. De huidige overheidscampagne geeft hier onvoldoende invulling aan, omdat de informatievoorziening incompleet en eenzijdig is.

Psychische en emotionele mishandeling; een wijd verspreid probleem*

Nederland telt naar een voorzichtige schatting 700.000 slachtoffers van psychisch en emotioneel geweld (ook wel dwingende controle of coercive control genoemd). Minder dan 10% van de mensen beseft goed wat deze vorm van mishandeling inhoudt en onderschat bovendien de negatieve kanten ervan. Psychisch geweld vindt achter de (voor)deur plaats in de vorm van kindermishandeling, partnergeweld maar ook machtsmisbruik op de werkvloer. Van alle gevallen van huiselijk geweld is in 82% van de gevallen sprake van psychisch geweld, in 46% van de gevallen gaat het om fysiek geweld en bij 15% draait het om seksueel geweld, blijkt uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut. Psychische mishandeling is de beste voorspeller van ernstige psychische problemen als depressie, angst, PTSS etc. De overheidscampagne komt dus als geroepen.

Psychisch en emotioneel geweld is lastig te herkennen

Op basis van de expertise en jarenlange ervaring van stichting Het Verdwenen Zelf op het gebied van psychisch geweld, is bekend dat elke vorm van informatie hierover duidelijk moet zijn. Heel duidelijk! Voor slachtoffers zelf is het heel moeilijk om te (h)erkennen dat ze überhaupt slachtoffer zijn. Het type mishandeling waaraan zij ten prooi zijn gevallen wordt vaak gekenmerkt door subtiliteit en onzichtbaarheid. Daar komt bij dat de plegers voor de buitenwereld een show opvoeren die in schril contrast staat met de realiteit. De gemixte signalen maken dat slachtoffers kunnen twijfelen aan hun eigen beoordelingsvermogen. Voor omstanders die de situatie vanaf de zijlijn moeten analyseren is het nóg moeilijker om deze vorm van geweld te signaleren, laat staan om er een gesprek over te starten.

Overheidscampagne niet duidelijk genoeg

Kortom; om juist die omstanders daadwerkelijk te activeren moeten ze de best denkbare handvatten krijgen aangereikt. Het Verdwenen Zelf is van mening dat de informatie uit de overheidscampagne daar onvoldoende invulling aangeeft. Er valt een aantal dingen op:

• De signalen op de website zijn eenzijdig
• De signalen waaraan je de verschillende type mishandelingen kunt herkennen zijn ongerubriceerd opgesomd in checklijsten. Psychisch en emotioneel geweld is moeilijker te herkennen dan fysiek geweld. Het overheidsinitiatief lijkt juist op de laatste vorm van geweld gericht te zijn. Het gevaar van alle signalen van verschillende mishandelingsvormen op één hoop te gooien en belangrijke signalen niet eens noemen, is dat het voor omstanders die op basis van die lijsten willen controleren of ze nu wel of niet het gesprek aan moeten gaan met een mogelijk slachtoffer extra moeilijk is om te bepalen wat ze moeten doen. Als een slachtoffer psychisch mishandeld wordt kan de omstander slechts een paar (vage) signalen uit de checklist herkennen, omdat de overige signalen niet bij deze mishandelingsvorm horen. De omstander zou op dat moment kunnen concluderen dat er geen sprake is van mishandeling. Een consequentie zou dan kunnen zijn dat de omstander besluit niet in te grijpen. Deze vorm van communicatie heeft dus mogelijk een averechts effect.
• In de signalenlijst zijn ook signalen van verwaarlozing verweven. Verwaarlozing is bijzonder schrijnend en slachtoffers hiervan verdienen zeker hulp. Omdat alles nu op een hoop wordt gegooid in de signalenlijst, wordt het herkennen van psychisch geweld bemoeilijkt. Plegers zijn juist vaak bezig het slachtoffer actief iets aan te doen. Dan is er geen sprake van verwaarlozing, maar wel degelijk van mishandeling. Omstanders zouden hier ook verward door kunnen raken.

Belang van expertorganisaties

Het Verdwenen Zelf is op zich positief over het initiatief tot deze campagne en bedanken staatssecretaris van Ooijen van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en minister Weerwind van het ministerie van Justitie en Veiligheid voor het getoonde begrip, het medeleven en het feit dat ze de urgentie van dit grote probleem onderkennen. Om dit initiatief echt kracht bij te zetten roept de organisatie hen echter op om expertorganisaties, zoals stichting Het Verdwenen Zelf in te zetten, zodat de campagne meer vanuit de weerbarstige realiteit vormgegeven wordt en er gezamenlijk daadwerkelijk de gewenste positieve impact kan worden gemaakt.

Voorzitter van Het Verdwenen Zelf Mathilde Maas Kuper: “Tijdens de 10 jaar dat wij actief zijn in dit veld hebben wij duizenden slachtoffers geholpen (en professionals begeleid), onder andere via de succesvolle boeken van een autoriteit op dit gebied; Iris Koops, onze trainingen en individuele begeleiding door ons landelijk netwerk van psychologen, therapeuten en coaches. Wij bieden onze expertise en data graag aan om samen met de overheid te kijken naar een nog doelmatiger inzet voor dit soort campagnes. Daarnaast maakt de campagne en de manier waarop deze is ingestoken helaas ook duidelijk dat er nog een wereld te winnen is als het gaat om besef, begrip en juiste actie ten aanzien van psychische en emotionele mishandeling. Daar blijven wij ons voor inzetten. Ons werk wordt niet voor niets regelmatig als levensreddend omschreven. We hopen voor deze missie niet alleen op steun van de overheid en relevante fondsen, maar ook op donaties zodat wij ons belangrijke werk nog jarenlang kunnen blijven voortzetten.”

* De genoemde cijfers zijn afkomstig uit onderstaande factsheet. Klik op de afbeelding voor een grotere weergave. 

Meer cijfers en verwijzingen naar bronnen vind je hier.