01 dec Opening Museum van de Geest: mentale gezondheid in kunst
Vorige week werd in Haarlem na een grote verbouwing het vernieuwde Museum van de Geest, vestiging Dolhuys geopend. Voorheen droeg het de naam ‘Nationaal Museum van de Psychiatrie’, maar in het huidige museum is er gekozen voor een bredere benadering van geestelijke gezondheid in het algemeen. In de tentoonstellingen worden diverse aspecten van dit onderwerp belicht.
Het Museum van de Geest in Haarlem stelt het wonder van de geest centraal, en biedt bezoekers de mogelijkheid om op een interactieve manier zowel over de eigen psyche te leren als over de mentale wereld van iemand anders. In Amsterdam is een tweede vestiging van het museum te vinden, dat zich richt op ‘outsider art’. Bezoekers krijgen via de tentoonstellingen van kunstenaars een kijkje in de fantasierijke belevingswereld van anderen. Over de collectie in het Dolhuys schrijft de website van het museum het volgende:
“Museum van de Geest | Dolhuys beheert het erfgoed van de geest, in brede zin van het woord. De geestelijke gezondheidszorg, de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, de ouderenzorg, de verslavingszorg en de neurologie hebben allen historisch materiaal voortgebracht dat betrekking heeft op de geest in al zijn facetten. De representatieve historische collectie geeft een getrouw beeld van alle ontwikkelingen binnen deze zorgdomeinen in Nederland, toont het bijzondere van de menselijke geest en de waarde van wat als afwijkend benoemd werd en wordt. Zij omvat diverse soorten objecten, beeldmateriaal, literatuur en documentatie.”
Geest onder de loep
In het Dolhuys werden vroeger ‘krankzinnigen’ ondergebracht, maar ook patiënten die leden aan lepra of de pest. Ook van deze geschiedenis zijn elementen terug te vinden in het museum. Toch ligt de nadruk nu meer op het zorgen voor de geest en het herkennen van overeenkomsten tussen de eigen geestelijke gezondheid en die van een ander. “In het museum wordt de bezoeker daarom uitgenodigd een ‘zoektocht naar de geest’ te ondernemen, langs een heel divers parcours, met persoonlijke verhalen, veel kunstwerken, maar ook informatie over de geschiedenis van de psychiatrie. […] Zo begint het museumbezoek nu (desgewenst) met een ontmoeting met de eigen psychische gesteldheid”, schrijft de Volkskrant.
“Kunstenaar Nick Verstand en componist Salvador Breed maakten een ‘resonantiekamer’. Deze zwarte doos is een interactieve meditatiemachine: met hulp van bewegende lichtcirkels kan de bezoeker rustiger ademen, via een hartslagmeter beïnvloedt de (on)rust van de bezoeker vervolgens geluiden, lichten en trillingen in de ruimte. Tijdens een steekproef bij de voorbezichtiging bleek dat bezoekers hier zeer zen of juist best zenuwachtig van werden. In afgeslankte vorm wordt deze Resonance Room inmiddels ook in een jeugdgevangenis gebruikt als ‘audiovisuele therapie’, om jongeren te leren rustiger te worden door hun ademhaling te reguleren”, is te lezen in de reportage van de Volkskrant.
Voorbij de vooroordelen
Ook Het Parool wijdt een artikel aan het vernieuwde museum, en beschrijft het effect van de Resonance Room: “Niet alleen wordt de bezoeker zich meteen bewust van de relatie tussen lichaam en emotie, hij wordt ook in een ontvankelijke staat gebracht. Eenmaal ‘empathisch geactiveerd’ wordt de blik geleid van ‘ik’ naar ‘de ander’. Dat zijn bijvoorbeeld de laatste bewoners van de Valeriuskliniek, zoals geportretteerd door Koos Breukel. Of voormalig verslaafde Ahmet Turkmen met zijn ‘stigmajas’, die aan de buitenkant bestickerd is met woorden als ‘schulden’, ‘bad boy’ en ‘lui’, maar aan de binnenkant laat zien dat hij echt meer is dan die vooroordelen.”
“De verhalen worden met goed gekozen en visueel aantrekkelijke objecten verteld. De audiotour bevat negen uur aan informatie en toelichting bij elk detail. Door de koptelefoon worden bezoekers rechtstreeks aangesproken, en in de laatste zaal aangemoedigd de universele verklaring van de open geest te ondertekenen. Het Museum van de Geest toont zich daarmee in alles een 21ste-eeuws museum: interactief, inclusief en een tikje activistisch”, besluit Het Parool.
Meer informatie over het Museum van de Geest, de tentoonstellingen en praktische gegevens vind je op de website van het museum.
*Beeld door Bastiaan van Musscher
No Comments