Intonatie, klemtoon en hoofdbewegingen vaak grote uitdaging bij leren van nieuwe taal

24 dec Intonatie, klemtoon en hoofdbewegingen vaak grote uitdaging bij leren van nieuwe taal

Bron: Radboud Universiteit

Volwassenen die een andere taal leren, hebben vaak de neiging de intonatie van hun moedertaal te blijven gebruiken. Daardoor maken ze fouten in de nieuwe taal: met een verkeerde intonatie kan namelijk de betekenis van een woord of zin veranderen. “Als je een nieuwe taal leert moet je je óók verdiepen in de intonatie”, aldus taalwetenschapper Lieke van Maastricht van de Radboud Universiteit. Zij onderzocht of hoofdbewegingen hierbij kunnen helpen.

Van Maastricht ondervroeg Catalaanse mensen die Engels leerden, samen met haar Spaanse collega Núria Esteve-Gibert. Esteve-Gibert ontdekte in eerder onderzoek dat kleine kinderen die nog niet in staat zijn om met intonatie aan te geven waar belangrijke of nieuwe informatie in de zin zit, dat al wél non-verbaal kunnen, door middel van hoofdbewegingen en gezichtsuitdrukking. Van Maastricht was daarop benieuwd of volwassenen hun incorrecte intonatie misschien ook wel konden compenseren met non-verbale informatie.

Verkeerde klemtoon

De taalwetenschappers lieten Spaanse cursisten die Engels leerden via een online verbinding meekijken met een spelletje waarin het fictieve personage Anna spullen uit een zak pakt. De deelnemers mochten zeggen wat Anna moest pakken, bijvoorbeeld: Grab the yellow sock. Soms is er zowel een rode als een gele sok. In dat geval moeten deelnemers zeggen grab the YELLOW sock, terwijl als er een gele sok en een geel t-shirt in de zak zitten ze zouden moeten zeggen grab the yellow SOCK, om aan te geven dat het om de sok gaat en niet om het shirt. Uit video-opnames konden de onderzoekers opmaken waar in de zin deelnemers de nadruk leggen en hoe ze hun gezicht bewegen tijdens het spreken.

De onderzoekers ontdekten dat Catalaanse volwassenen inderdaad hoofdbewegingen gebruikten wanneer ze Engels spreken, maar dat die bewegingen hen niet helpen om de juiste Engelse intonatie aan te leren. Sterker nog: ze werken averechts. “Ze kopiëren eigenlijk zowel de gebaren als de intonatie uit hun moedertaal naar de nieuwe taal”, zegt Van Maastricht. “Daardoor kunnen ze bepaalde informatie niet overbrengen in de nieuwe taal en kunnen ze moedertaalsprekers op het verkeerde been zetten.”

Dit soort klanken van een taal, zoals klemtoon en intonatie, zijn erg belangrijk in de communicatie. Als je de klemtoon in de nieuwe taal verkeerd legt, kan de betekenis van een zin totaal veranderen. In het Spaans betekent HAblo bijvoorbeeld ik spreek, maar haBLÓ met de klemtoon op de ó is hij sprak. En Nederlanders die Spaans leren hebben vaak moeite met zinnen als ¿Quiere café con leche o café sin leche? – Wil je koffie met melk of zonder melk? Nederlanders zeggen CON leche o SIN leche, met de nadruk op ‘met’ of ‘zonder’, maar dat is voor Spanjaarden verwarrend: zij plaatsen de nadruk meestal aan het einde van de zin (con leche o sin LECHE), ongeacht of dat woord ook belangrijk is in de zin of niet. Als je dit verkeerd doet werkt dit verwarrend voor moedertaalsprekers.

Goede uitspraak aanleren

Niet per se goed nieuws voor taalleerders dus, volgens de onderzoeker. “Als kinderen nog niet goed kunnen praten, kunnen ze toch overbrengen wat ze bedoelen, door die non-verbale communicatie. Voor volwassen niet-moedertaalsprekers werkt dat dus helaas niet zo, want die lijken ook hun non-verbale communicatie over te brengen van hun moedertaal naar de nieuwe taal.” Of de juiste intonatie te trainen valt? “Dat verschilt per persoon. Oefenen helpt altijd, maar over het algemeen is het voor beginnende taalstudenten lastig om óók nog te leren hoe de intonatiepatronen van hun vreemde taal verschillen van die van hun moedertaal.”

Taaldocenten kunnen hier volgens Van Maastricht wel rekening mee houden. “Als docent is het wel goed om je bewust te zijn van het belang van uitspraak. Er is vaak te weinig tijd voor dit onderdeel, lessen zijn erg gericht op grammatica en woordenschat. Maar als iemand ‘ik koopte’ zegt in plaats van ‘ik kocht’, snap je nog steeds wat diegene bedoelt, terwijl een verkeerde intonatie er echt voor kan zorgen dat iemand je niet begrijpt.”

Daarnaast raadt de onderzoeker – zelf ook taaldocent – aan om vooral veel input op te zoeken in de vreemde taal die je leert. Bijvoorbeeld door series en films te kijken in die taal, ook als het met ondertiteling is. “Dat levert je veel op, want je hersenen slaan zonder dat je het door hebt toch informatie op over uitspraak en zinstructuren.”

Bekijk hier de publicatie van het onderzoek in het tijdschrift Language Learning.

Dit artikel verscheen eerder op Radboud Recharge.