Huisarts vertelt over ethiek rond psychisch lijden

24 feb Huisarts vertelt over ethiek rond psychisch lijden

Medisch-ethische kwesties vormen regelmatig een struikelblok in de politiek en wetgeving. Ook recentelijk nog leverden verschillende standpunten over medisch-ethische vraagstukken een hoop vertraging op in het formatieproces. Huisartsen hebben in hun beroep voortdurend te maken met de praktische kant van dit soort dilemma’s. Voor elke individuele situatie moeten zij opnieuw een afweging maken in hoe te handelen. Huisarts Anita Meiland legde in een uitzending op NPO Radio 1 uit waarom vooral de ethiek rond psychisch lijden voor huisartsen vaak zo moeilijk is.

Het onderwerp euthanasie is op zichzelf al een ingewikkelde kwestie. Wanneer er sprake is van ernstig fysiek lijden, kunnen artsen vaak met eigen ogen zien hoe het ziekteproces verloopt en dit meenemen in de afwegingen die gemaakt worden. Gaat het echter om psychisch lijden, dan spelen de problemen zich vooral in het hoofd van de patiënt af, wat het voor artsen nog eens een stuk lastiger kan maken.

In het programma Goed Ingelichte Kringen op NPO Radio 1 vertelt huisarts Anita Meiland over de dilemma’s waar artsen mee te maken krijgen: “Dat psychisch lijden, dat is een moeilijke voor ons. Als mensen overlijden aan een terminale ziekte, dan groeien wij mee met zo’n patiënt in zijn ziekbed en in zijn terminale fase. En dat betekent ook dat wij als artsen toegroeien naar een euthanasie. Want het is nogal wat, om een euthanasie te doen, ook voor ons artsen. […] Wij zeggen dat ook altijd tegen de patiënt, dat wij ook als huisarts daar naartoe moeten groeien, dat het niet alleen een recht is van de patiënt, maar dat het een traject is dat we samen lopen.”

“Het is heel invoelbaar en begrijpelijk als mensen kanker hebben, of terminaal hartfalen, of terminaal longlijden, dat die euthanasie eraan komt. […] Mensen worden kwetsbaar in de laatste fase van hun leven. Dat is heel mooi om mee te maken en om over te praten met mensen, en je krijgt soms een heel diep contact. Het betekent echter ook dat als je zo’n traject van euthanasie doorlopen hebt, dan ben je gesloopt. Dan kan ik wel heel tevreden zijn over zo’n traject en het kan het beste zijn wat ik voor zo’n patiënt heb gedaan op het eind, maar ik ben wel kapot.”

“Bij psychisch lijden krijgen we natuurlijk ook altijd de psychiater om de hoek, maar ook euthanasie bij dementie, dat gebeurt bijna niet. Behalve de wettelijke criteria hebben we natuurlijk ook de invoelbaarheid voor de dokter en de invoelbaarheid van het uitzichtloze lijden. Een recent voorbeeld van een 89-jarige mevrouw: haar man is recent overleden, die mensen zijn 65 jaar samen geweest, die vrouw is nog helemaal prima en heeft verder geen fysieke ongemakken. Maar die heeft wel gezegd: ‘Als mijn man overlijdt, dan wil ik ook, dan ga ik niet lijden.’ In het kader van het zelfgekozen levenseinde kunnen wij ons dat allemaal voorstellen, maar deze vrouw is in de rouw. En wat zij doet, is tot drie keer toe een poging om te overlijden, maar net niet ‘goed genoeg’. En dan is de vraag: is dit nou echt een keuze van deze vrouw, wil deze vrouw echt dood, of is het een schreeuw om hulp, of hoort het bij de rouw, en hoe gaan wij daar als maatschappij mee om?”

Het zijn vragen waar geen eenduidige antwoorden op te geven zijn, maar waar men in de praktijk wel een afweging in moet zien te maken. Meer over dit soort medisch-ethische kwesties hoor je in het volledige fragment van Goed Ingelichte Kringen, welke je hier terug kunt luisteren.

* Heb je gedachten over zelfdoding, heb je hulp nodig of maak je je zorgen om een naaste? Neem (anoniem) contact op met 113 Zelfmoordpreventie via chat, of bel 113 of het gratis nummer 0800-0113. De hulplijn is 24/7 geopend. *