Ervaringsverhalen | De separeercel

30 jan Ervaringsverhalen | De separeercel

Op GGZ.nl delen we graag verhalen en visies van ervaringsdeskundigen in de geestelijke gezondheidszorg. Hiermee hopen we diverse onderwerpen beter bespreekbaar te kunnen maken, meer openheid te creëren omtrent mentale gezondheid en het delen van ervaringen te stimuleren.

Inger heeft ervaringskennis op het gebied van (C)PTSS, eetstoornissen, depressie en suïcide. Op dit moment werkt ze zelf als individueel begeleider in de jeugdzorg en rondt ze haar opleiding tot sociaal werker af. Ook geeft zij voorlichting over mentale gezondheid op onder andere middelbare scholen, hogescholen en universiteiten. Voor GGZ.nl schrijft Inger met enige regelmaat een column over haar ervaringen met psychische stoornissen, het herstelproces en over haar ervaringen in de hulpverlening.

De separeercel

Voor ik het wist zaten er drie zorgbeveiligers bovenop mij, hielden twee verpleegkundigen mijn armen vast en drukte één iemand mijn hoofd tegen de grond. Mijn broek werd omlaag getrokken en ik hoorde een stem zeggen dat er 5/50 toegediend zou gaan worden. Terwijl ik me bewust was van de realiteit voelde ik ook een golf van angst opkomen vanuit vroegere herinneringen waarin mij pijn werd gedaan.

“Op 3 tillen we haar omhoog en gaan we een deurtje verder. 1, 2, 3…”

Met alle kracht in mijn lijf stribbelde ik tegen en er waren zeker 6 mensen voor nodig om mij naar de separeer te brengen. Daar werd ik wederom gefixeerd en werden mijn kleren uitgetrokken. Ik huilde, schreeuwde en uiteindelijk voelde mijn hele lichaam verlamd.

“Op 3 laten we los en gaan we uit de deur, we proberen over een uur weer bij je te komen kijken Inger. Je kunt zelf je scheurkleding aantrekken als je rustiger bent. Op 1, 2, 3…”

Ik hoorde sleutelbosjes naar de deur rennen, waarna de deur in het slot viel en op slot gedraaid werd. Voor een aantal minuten kon ik niet bewegen en voelde ik enkel de harde koude vloer onder mijn naakte lichaam. Een golf van misselijkheid overspoelde me en ik gaf over in het kartonnen kotsbakje dat bedoelt was voor als ik moest plassen. Ik greep de stugge deken die naast mij lag en duwde het plastic matras in de hoek van de cel om mezelf zo klein mogelijk te kunnen maken. Onhandig trok ik de stijve scheurkleding aan om in elk geval mijn naakte lichaam te bedekken voor de camera die alles in de gaten hield.

In mijn hoofd vond een gevecht plaats waarin herinneringen van vroeger zich naar voren drongen over de gedachtes waaraan ik het verdiende om gesepareerd te worden. Mijn tranen stroomden onbedwingbaar terwijl ik mijn handen kapot sloeg tegen de deur die enkel open kon worden gemaakt met een sleutel van buitenaf. Ik drukte op de noodbel en smeekte om uit de separeer te mogen, om in gesprek te mogen en om gewoon bij iemand te zijn. Maar de bel werd uitgeschakeld en hoe hard ik ook huilde, smeekte of schreeuwde het enige antwoord wat ik kreeg was een eindeloze stilte.

Separeren gebeurt alleen als het echt niet anders kan. Dit is wettelijk vastgelegd en dit is ook een zinnetje wat ik hulpverleners oneindig vaak heb horen uitspreken. Alleen wanneer kan het echt niet anders? De definitie van wanneer de laatste optie moet worden ingezet verschilt ten slotte van persoon tot persoon en precies dit gegeven maakte de gesloten hulpverlening een angstige plek voor mij. Ik ben gesepareerd omdat ik ergens nieuw binnenkwam en in angst en paniek bij de uitgang bleef zitten. Ik deed niemand pijn en was geen gevaar voor mijzelf. Ik denk als iemand rustig naast me was komen zitten op de grond en met mij gesproken had dat separatie niet nodig was geweest. Dit is niet gebeurd omdat de verpleging mij nog niet kende en de angst voor wat zou kunnen gebeuren de overhand had op de werkelijkheid.

Ik ben gesepareerd omdat ik mijn noodmedicatie vroeg in de pauze van de verpleging en ik vasthield aan de afspraken uit mijn verpleegplan dat dit echt direct nodig was. Dit werd als dreiging opgevat en resulteerde in een separatie die uiteindelijk 48 uur zou duren.

Ik ben gesepareerd omdat ik weigerde in isolatie te gaan op mijn kamer omdat een groepsgenoot een eigen ijsje van 30 cent in de huiskamer at wat tegen de regels in was en de verpleging de groep als onrustig ervaarde. Ondanks dat ik niet schreeuwde, fysiek ingrijpen juist uit de weg ging en vroeg om een constructief gesprek werd er gekozen voor separatie.

Er zijn ook talloze keren geweest dat er juist werd gekozen om samen te kijken wat helpend zou zijn. Vaak na momenten dat ik mezelf in gevaar had gebracht konden hulpverleners toch het vertrouwen aan mij geven om in samenwerking naar oplossingen te zoeken. Hiermee hebben ze mij het grootste cadeau gegeven. Namelijk dat ik als gelijkwaardig en autonoom individu werd behandeld ondanks dat mijn mentale gezondheid op een dieptepunt zat. Ik voelde mij door deze hulpverleners gezien en gehoord en ik ben dankbaar dat er meegedacht is in mogelijkheden die voor mij als cliënt helpend waren, in plaats van oplossingen te kiezen die de werkdruk voor de verpleging omlaag bracht.

Ik begrijp goed dat de zorg onder druk staat, er grote personeelstekorten zijn en de problematiek van sommige cliënten en groepen complex is. Helaas heb ik gezien hoe sommige cliënten in hun problematiek een hoge mate van agressie vertonen tegen hulpverleners die enkel proberen te helpen. Dit lijkt mij ook voor hulpverleners angstig en ik kan goed begrijpen dat dit invloed heeft op hoe er met andere cliënten wordt omgegaan. Echter is separatie een beslissing die vaak een zeer grote, negatieve invloed heeft op de mentale gezondheid van een cliënt. Door het gemak waarmee ik in het verleden gesepareerd ben en door eerdere trauma’s, ben ik juist de hulpverlening gaan wantrouwen en heeft het me veel tijd gekost om weer enige openheid te durven geven over mijn mentale gezondheid, en om de positieve mindset te hebben die ik vandaag de dag heb.

Ik denk dat er niet genoeg gesproken kan worden over separatie. Waarom het ingezet wordt, hoe het ingezet wordt en hoe de ervaringen zijn voor zowel hulpverlening als cliënt. Die dialoog is zo waardevol om in de toekomst anders te kunnen handelen. Durf jij hierover het gesprek aan te gaan?