Vrouwen zijn gevoeliger voor Burn-out. Huh?!?

05 okt Vrouwen zijn gevoeliger voor Burn-out. Huh?!?

– Column door Paul de Bruijn, psycholoog en oprichter van ProMind –

In mijn vorige column heb ik in het algemeen geschreven over biased onderzoek. Om mijn punt daarover wat harder aan te zetten bespreek ik hieronder wat uitgebreider het onderzoek van CBS en TNO naar Burn-out onder vrouwelijke managers.

Het is het zoveelste onderzoek dat vrouwen in een negatief daglicht zet. Je mag van gerenommeerde instituten als CBS en TNO toch een wat meer genuanceerde en wetenschappelijk verantwoorde interpretatie van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) verwachten, lijkt me.

Hun ‘feitjes’ over 2015: 14 procent van de vrouwelijke leidinggevenden meldt Burn-outklachten; ‘slechts’ 10 procent bij mannen. 29 Procent van de vrouwen voelt zich regelmatig leeg aan het einde van de dag; 17 procent voelt zich regelmatig emotioneel uitgeput. Bij mannen lagen deze percentages 4 à 5 punten lager.

Let goed op: dit zijn zelfrapportages!

Dan komen de onderzoekers met een hele rits factoren die Burn-out veroorzaken. Dat zijn factoren die ze ooit zelf eerder hebben bedacht. Sorry: gevonden! Hoge werkdruk; hoge druk; het niet zelf kunnen bepalen van verlof en werktijden; gebrek aan autonomie in ‘vrouwelijke’ beroepen. Let ook hier goed op: het is volledig op het conto geschreven van de aanname dat vrouwen op dat vlak gevoeliger zijn. Lees: zwak!

En er komen nog vier ‘nieuwe’ redenen bij. Zeg maar open deuren, vooroordelen, etc. Deze komen uit de koker van twee vrouwen: Errica Moustaki, carrièrecoach bij Careers in Depth (Londen) en Anne Devereux-Mills, CSO bij Lantern (Silicon Valley). De laatste doet iets met gedragstherapie.

#1 Vrouwen ervaren niet per se meer stress, maar drukken dat anders uit. Vrouwen uiten hun stress op een psychologische en gedragstypische manier, terwijl mannen het oppotten en wegdrukken. Het gevolg: meer hartaanvallen onder mannen met stressvolle banen, meer Burn-out onder vrouwelijke managers.

En net in een tijd dat het aantal hartaanvallen bij vrouwen hard aan het stijgen is worden ze nu dus dubbel gepakt. Wat een zwak geslacht! Er is echter geen enkel onderzoek dat dit soort aannames ondersteunt. Behalve wanneer je onderzoek baseert op zelfrapportage. Je krijgt dan door cultuur bevestigde vooroordelen. Dit is dus volkomen uit de lucht gegrepen!

#2 Vrouwen ervaren extra druk van mannelijke collega’s. Vrouwen hebben te lijden onder bewijsdruk van mannelijke collega’s. Vooral in de financiële sector zouden vrouwen constant het gevoel hebben dat hun vertrouwen wordt ondermijnd door hun mannelijke collega’s.

Ah! Daar istie weer: het glazen plafond! Ook hier geldt: er is geen enkel onderzoek dat dit ondersteunt. Vrouwen moeten gewoon net zo hard werken als mannen om ergens te komen. Elke nieuweling zonder netwerk in een organisatie moet zich het schompes werken om ergens te komen. Netwerken werken in de praktijk even goed voor mannen èn vrouwen. Ook in deze aanname worden vrouwen weer stereotiep weggezet als te ondersteunen zwakke wichten. Erg jammer en ook zo naast waar het bij Burn-out over gaat. Daarover later.

#3 Vrouwen nemen meer verantwoordelijkheden op het werk, terwijl die van het huishouden gelijk blijven. Soms verdriedubbelt het aantal verantwoordelijkheden voor deze vrouwen. Dat is een enorme stressfactor.

Hier hebben we te maken met het stereotiep dat de man met een carrièrevrouw niets doet en dat de arme vrouw alles op zich moet nemen. Als het al zo is dat vrouwen de taakverdeling thuis niet op orde hebben, zegt dat meer over hun manier van communiceren en delegeren dan over de realiteit van de tussengeslachtelijke verschillen.

Maar ook al zo’n vooroordeel is dat vrouwen op het werk meer verantwoordelijkheden nemen dan mannen. Hoezo?!

#4 Vrouwen zijn zoekende naar hun positie. Vrouwen ervaren stress doordat ze nog altijd zoekende zijn naar hun natuurlijke positie binnen de door mannen gedomineerde bedrijfsvoering.

Dit is terug te zien op het moment dat een bedrijf moet bezuinigen. Vrouwen delven dan vaak het onderspit omdat mannen buiten werktijd om een betere klik met hun baas hebben kunnen maken, terwijl de vrouwen zich om eerdergenoemde verantwoordelijkheden als kinderen of een huishouden moesten ontfermen.

Arme vrouwen. Veertig jaar emancipatie heeft nog steeds niets opgeleverd. Ze moet nog steeds, ook als CEO, koffie halen en de stoute mannen nemen haar nog steeds niet serieus. Wat een klaagmuur van onzin! En ze wil ook al niet mee met haar baas naar de stripclub om leuk te bonden. Omdat ze thuis nog moet stofzuigen en dat mannen onder elkaar het nu eenmaal gezelliger hebben dan met haar erbij.

Onder welke steen komen deze mensen vandaan? Het is lang geleden dat ik in één artikel – overigens, de schuingedrukte stukken heb ik letterlijk overgenomen uit een artikel van Re-employ (www.re-employ.nl) – zoveel stereotypen voorbij zien komen. Man, alsof we weer in de jaren tachtig zitten.

Zelfrapportage is een slechte meter voor Burn-out. Persoonlijkheidskenmerken zijn een veel betere voorspeller van Burn-out. Ja-zeggen-niet-nee-zeggen, perfectionistisch, controlegericht, rechtlijnig in opvattingen en bovenmatig betrokken: dat zijn de voorspellers van een Burn-out! En die komen bij zowel mannen als vrouwen evenveel voor. Er zijn weliswaar beroepen waarin je meer mensen aantreft met deze kenmerken, met name de eerste en de laatste, maar dat staat los van geslacht. Het heeft te maken met het soort werk en het type mens dat zich tot dat vak voelt aangetrokken.

Wanneer houden we eens op met het onderscheid maken op basis van geslacht bij mentale factoren. De feiten die hier gepresenteerd worden zijn gebaseerd op zelfrapportage, dus cultureel gebiased, en perceptiefouten van mensen. Niet meer en niet minder. Burn-out komt onder alle geslachten min of meer gelijk voor. Het verschil tussen mannen en vrouwen is op dat vlak te verwaarlozen. Als er al verschillen zijn kun je die vrijwel altijd terugvoeren op culturele aannames. En van dat laatste mag ik toch bidden dat we daar in onze maatschappij een beetje overheen gegroeid zijn!