Resultaten onderzoek naar stress en prestatiedruk bij studenten

04 jul Resultaten onderzoek naar stress en prestatiedruk bij studenten

Bron: Rijksoverheid, Trimbos-instituut

Studenten ervaren een negatief stapeleffect van onzekerheden met stress en prestatiedruk als gevolg, zo blijkt uit het onderzoeksrapport Harder Better Faster Stronger? van het Trimbos-instituut, ECIO en RIVM. Eind vorig jaar ging het onderzoek van start in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, met als doel inzicht te krijgen in risicofactoren van stress en prestatiedruk en tevens in mogelijke oplossingsrichtingen. De druk die studenten ervaren blijkt uit allerlei hoeken te komen, waar zij zelf veelal geen invloed op hebben.

Uit het onderzoeksrapport:

Dit onderzoek startte met de onderzoeksvraag Welke factoren dragen bij aan prestatiedruk en stress van studenten in het hoger onderwijs en welke handelingsperspectieven kunnen deze prestatiedruk en stress verminderen? De belangrijkste bevinding die voortkwam uit dit onderzoek is het negatieve stapeleffect van door studenten ervaren onzekerheden met prestatiedruk en stress als gevolg. Aan deze druk valt amper te ontkomen, omdat deze door studenten ervaren wordt op allerlei gebieden, vaak ook buiten hun eigen invloedssfeer.

Dit onderzoek wijst uit dat het versterken van de mogelijkheden en vaardigheden van de student zelf alsmede het reduceren van onzekerheden in de context van onderwijs en maatschappij kansen kunnen bieden voor het verminderen van prestatiedruk en stress bij studenten. Speciale aandacht moet hierbij uitgaan naar internationale studenten, eerstegeneratiestudenten, studenten met een ondersteuningsvraag en studenten waarbij prestatiedruk en/of stress samengaat met eenzaamheid, verminderd mentaal welbevinden en psychische klachten.

Nader onderzoek is belangrijk en nodig om nog verder inzicht te krijgen in de onderliggende mechanismen van prestatiedruk en stress en vast te stellen hoe zij hun invloed op prestatiedruk en stress uitoefenen en in welke samenhang. Met kennis van deze mechanismen ontstaan nog verdere aangrijpingspunten voor handelingsperspectieven en kunnen deze zo kansrijk mogelijk worden opgezet. Deze kennis kunnen we onder meer ook ontlenen uit een evaluatie van reeds voorgestelde handelingsperspectieven voor de praktijk.

Aanbevelingen voor het verminderen van prestatiedruk en stress

Waar kan nu op ingezet worden om de hoge mate van prestatiedruk en stress van studenten te verminderen? De onderzoeksresultaten geven aanleiding om de oplossingen te zoeken in twee sporen die beide van belang zijn, tezamen uitgevoerd dienen te worden en elkaar dienen te versterken:

1) Het versterken van mogelijkheden van de student zelf in het om kunnen gaan met prestatiedruk en stress.
2) Reductie van onzekerheid die ontstaat vanuit de context van de student, maar waar zij zelf geen of weinig invloed op hebben.

Bij het eerste spoor, het versterken van de mogelijkheden van de student, staat deze vraag centraal: hoe kunnen we studenten ondersteunen in de ontwikkeling van zelfregie voor hun mentale gezondheid? De basis voor onze aanbevelingen liggen in de visie dat mentale gezondheid het fundament is voor welzijn en goed kunnen functioneren zowel tijdens de studententijd als erna. Het versterken van de zelfregie van de student heeft betrekking op het zoveel mogelijk zelfstandig zorgdragen voor het eigen leerproces en keuzes daarbinnen, het kunnen verbinden met jezelf én met anderen zowel binnen de onderwijssetting als erbuiten en heeft betrekking op mentaal en digitaal vaardig zijn. Studenten gaven in de interviews zelf aan: ‘maak ons vaardig!’. De aanbevelingen die we hiervoor doen hebben betrekking op het begeleiden van studenten in de ontwikkeling van mentale gezondheidsvaardigheden en digitale vaardigheden zodat zij mentaal gezond kunnen zijn.

In het tweede spoor, de reductie van onzekerheden in de context van de student, gaat het om de vraag: hoe kunnen we studenten tegemoetkomen? De aanbevelingen die we hiervoor doen hebben betrekking op een aantal thema’s: lastenverlichting en de verbetering van woonomstandigheden van studenten, het verbeteren van de bestaanszekerheid van bepaalde groepen studenten, het op orde hebben van digitale leeromgevingen, het investeren in een rijk onderwijsontwerp waarvan binding onderdeel uitmaakt en berichtgeving over prestatiedruk, stress en mentale gezondheid in het algemeen in de media.

Lees het volledige onderzoeksrapport Harder Better Faster Stronger?, of bekijk de Handreiking prestatiedruk en stress onder studenten in het hoger onderwijs voor een gedetailleerdere beschrijving van handelingsperspectieven met tips en oplossingsrichtingen.