Onderzoek | Waarom die zak chips altijd in één keer leeg moet

27 dec Onderzoek | Waarom die zak chips altijd in één keer leeg moet

Persbericht Radboud Universiteit

Wie na de kerstdagen net als de rest van Nederland aan het zwembandje rond de buik gaat werken, zou er goed aan doen het nieuwe boek van Radboud-neurowetenschapper Esther Aarts te lezen. In Waarom we een zak chips altijd in één keer leegeten legt ze uit waarom we niet kunnen stoppen als we eenmaal aan iets lekkers begonnen zijn, hoe dat werkt in de hersenen – en hoe we het kunnen voorkomen.

Esther Aarts snapt het allemaal wel, op haar werkkamer in het Trigon-gebouw van het Donders Instituut aan de Radboud Universiteit. Je kunt er lang niet altijd iets aan doen als je overgewicht hebt, of als je regelmatig te veel eet. “De combinatie van suiker, vet en zout is ontzettend belonend voor je hersenen. Dat komt van de tijd dat er schaarste was en we niet op elke straathoek eten konden kopen. We zijn er nog steeds op gebrand om zo veel mogelijk calorieën binnen te krijgen, voor het geval er over een tijdje geen eten meer is.” Maar die tijd is voorbij. De verleidingen liggen op straat en zijn moeilijk te weerstaan. “Daar komt bij dat we gewoontedieren zijn en altijd ons bordje leeg willen eten. Dat blijkt ook uit onderzoek: hoe groot je een portie ook maakt, mensen eten het op.”

Neerwaartse spiraal

Ons oerinstinct maakt het ons niet makkelijk, helemaal niet als we een rotdag hebben gehad, en we het gevoel hebben dat we iets lekkers ‘verdienen’. Aarts: “Dat kan natuurlijk best een keer, maar er zijn mensen die heel vaak een rotdag hebben en dan wordt het een patroon. Je hebt er geen controle meer over en eet regelmatig meer dan je eigenlijk wil. Dan wordt het voor je hersenen op een gegeven moment moeilijker om verzadiging of controle te voelen.” Voor je het weet, zit je in een neerwaartse spiraal: doordat je te veel ongezond blijft eten, zorgen al die suikers, vetten en zouten ervoor dat je bloedvaten vernauwen en die vaten brengen overal zuurstof en energie. “En als die vaten maar een beetje verstopt raken, dan werken bepaalde hersengebieden minder goed. Waardoor je bijvoorbeeld door blijft eten, ook als je al genoeg hebt gehad.”

Ontstekingen

Dat de hersenen anders werken heeft ook te maken met ontstekingen in het lichaam: vetweefsel kan gaan ontsteken, vooral als er sprake is van veel vet rondom de organen in de buik. Die ontstekingen kunnen de hersenen bereiken en dat kan grote gevolgen hebben. Niet alleen wordt het lastiger om gemotiveerd te blijven gezonde keuzes te maken, maar het kan ook de kans op dementie en depressie vergroten.

Aarts: “Gemiddeld heeft ongeveer de helft van mensen met obesitas ontstekingen. Je kunt niet van buiten zien of iemand dat heeft en je voelt het zelf ook niet, totdat het misgaat. We denken dat darmbacteriën daarbij een grote rol spelen. We weten dat die een link hebben met de hersenen. Darmbacteriën reguleren het immuunsysteem en kunnen wellicht bij de een beter voorkomen dat ontstekingsstofjes de hersenen bereiken dan bij de ander. We willen nu gaan onderzoeken welke rol darmbacteriën spelen bij het beschermen voor die ontstekingen.”

Zak chips in de kast

Dat er iets moet gebeuren, is de neurowetenschapper wel duidelijk. “De obesitasepidemie neemt steeds grotere vormen aan. Er wordt nu verwacht dat over tien jaar de helft van de wereldbevolking overgewicht heeft. Zelfs kinderobesitas stijgt heel erg, ook in Nederland. Als we beter snappen wat dat doet met onze hersenen, kunnen we het aanpakken. Het gaat er helemaal niet om hoe je eruitziet, maar het type obesitas dat gepaard gaat met die ontstekingen is heel gevaarlijk. Het heeft soms dodelijke ziektes tot gevolg.”

In haar boek legt Aarts op een toegankelijke manier uit hoe je hersenen werken op dit vlak en geeft ze tips hoe mensen overeten kunnen voorkomen. “Probeer jezelf te verzadigen met vezels en goede eiwitten. Eet aandachtig en niet terwijl je tv kijkt, want dan voel je niet als je genoeg hebt gehad. Verstop je zak chips, leg ‘m niet naast je op tafel bijvoorbeeld. Als iets lekkers in de buurt is, is het ontzettend moeilijk te weerstaan. Je hersenen worden gek als ze op die manier verleid worden. Dus als je meer groenten wil eten, leg die dan lekker in het zicht. Snijd ze alvast in reepjes, maak het makkelijk voor jezelf om een gezonde keuze te maken. Help je brein een handje en dan zal je brein het jou ook makkelijker maken.”

Waarom we een zak chips altijd in één keer leegeten is nu zowel online als in de boekhandels verkrijgbaar.

Voor het onderzoek van Esther Aarts naar de link tussen obesitas, darmbacteriën en de hersenen is financiering nodig, waarmee Aarts ontlastingsmonsters van deelnemers met obesitas van eerdere projecten kan onderzoeken. Kijk op de site van Radboud Fonds voor meer informatie.