Onderzoek: verbetering mentale gezondheid levert Nederland veel op

09 mei Onderzoek: verbetering mentale gezondheid levert Nederland veel op

In een onderzoek van het Trimbos-instituut, RIVM en GGD GHOR Nederland is in kaart gebracht wat een algehele verbetering van de mentale gezondheid zou kunnen betekenen voor de Nederlandse economie. Zo is er bijvoorbeeld berekend wat er aan kosten bespaard kan worden als enkele veelvoorkomende psychische klachten met een klein percentage zouden afnemen. Per levensfase is een overzicht gemaakt van effectieve en kansrijke interventies om het mentale welbevinden te bevorderen, en daarmee indirect ook (latere) zorgkosten te verminderen of te voorkomen. De resultaten geven een interessant beeld van de mogelijkheden voor een beter landelijk beleid en betere preventie op het gebied van mentaal welzijn.

Het onderzoek is uitgevoerd naar aanleiding van een verkenningsopdracht van het ministerie van VWS voor uitbreiding van het Nationaal Preventieakkoord met het thema mentale gezondheid. In een persbericht schrijft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) het volgende over de bevindingen:

Mentaal gezonde mensen kunnen positief denken, omgaan met tegenslagen en zijn tevreden met hun sociale relaties. Het bevorderen van de mentale gezondheid zorgt ervoor dat mensen zich gezonder voelen en beter functioneren. Ze melden zich minder vaak ziek op het werk en hebben minder zorg nodig van bijvoorbeeld de huisarts of het ziekenhuis. Daardoor zijn werknemers productiever en vallen zorgkosten waarschijnlijk lager uit. De kosten die interventies en beleidsmaatregelen voor het bevorderen van de mentale gezondheid met zich mee brengen zijn niet meegenomen in de analyses.

In de berekening is er een kostenbesparing te verwachten van circa €144 miljoen per jaar in het scenario dat de mentale gezondheid van 1 miljoen volwassen met 5 procent vooruitgaat. Gemiddeld levert inzet op preventie dus een kostenbesparing van €144 per persoon op. Dat gemiddelde is gebaseerd op een steekproef onder meer dan vijfduizend Nederlanders. In deze scenariostudie is uitgegaan van een verbetering van 5 procent, omdat dit een haalbaar scenario is. Dat vraagt wel om de inzet van bewezen effectieve interventies voor grote bevolkingsgroepen.

Ook inzet op preventie van specifieke psychische aandoeningen leidt tot een kostenbesparing. In het scenario dat er 5 procent minder depressies en angststoornissen zijn bij 1 miljoen volwassenen treedt een kostenbesparing op van respectievelijk €15 en €17 miljoen per jaar.

[…] Interventies moeten niet alleen op het juiste moment in iemands levensloop aangeboden worden, maar ook binnen de juiste leefomgeving. Dus niet alleen in de zorg, maar vooral ook thuis, in de wijk, op school en op het werk. Elke verandering in het leven heeft gevolgen voor hoe iemand zich voelt. Zo beïnvloeden armoede en schulden de mentale gezondheid. Daarom heeft samenwerking tussen alle beleidsdomeinen van een gemeente meer kans op succes. Het is dan belangrijk dat de aanpak zich richt op een individu in een kwetsbare situatie, maar ook op de leefomstandigheden. Bovendien is een samenhangende mix van effectieve interventies en beleidsmaatregelen nodig.

Realistisch perspectief

Volgens Filip Smit, onderzoeker bij het Trimbos-instituut en hoogleraar publieke gezondheid aan de VU, zou een verbetering van 5 procent goed haalbaar moeten zijn. Aan Trouw vertelt hij welke mogelijkheden daar zoal voor zijn, bijvoorbeeld in het armoedebeleid: “Een inkomstenval bij minima kan leiden tot een akelige daling in mentaal welbevinden. Je kunt hen daartegen beschermen via bijvoorbeeld een belastingvoordeel of schuldhulpverlening.”

Daarnaast valt er voor velen nog wat te winnen op het gebied van leefstijl, en kunnen bijvoorbeeld woonwijken anders worden ingericht: “We weten dat bewegen goed is voor de mentale gezondheid, en voor bewegen in het groen geldt dat nog sterker. De overheid kan dat stimuleren met ‘steden die uitnodigen om het groen in te gaan’. […] Dit onderzoek laat zien dat interventies best iets mogen kosten, omdat er forse baten tegenover staan”, aldus Smit.

Een uitgebreid overzicht van de bevindingen vind je in de gepubliceerde factsheet: Effectieve interventies en beleid mentale gezondheid en preventie.