Nieuwe vorm van verslavingszorg voor mensen met licht verstandelijke beperking slaat aan

24 okt Nieuwe vorm van verslavingszorg voor mensen met licht verstandelijke beperking slaat aan

Persbericht Radboud Universiteit

Problematisch middelengebruik komt relatief veel voor bij mensen met een licht verstandelijke beperking. Maar reguliere verslavingszorg slaat moeilijk aan bij deze groep. Psycholoog Lotte Gosens ontwikkelde tijdens haar promotietraject samen met collega’s uit de verstandelijk gehandicaptenzorg en verslavingszorg, een behandeling die wél werkt. “Na afloop van het traject gebruikten de deelnemers minder alcohol en drugs.” Gosens promoveerde vorige maand aan de Radboud Universiteit.

Mensen met een licht verstandelijke beperking vallen vaak uit in de reguliere verslavingszorg, vertelt Gosens. “Als iemand bijvoorbeeld de opdracht krijgt om zich maandagochtend om 9 uur bij verslavingszorg te melden, kan dat lastig zijn. Want hoe kom je daar met de bus en hoe werkt dat dan? Vaak verschijnen deze mensen dan gewoon niet. Maar ook als ze wél verschijnen, slaat de behandeling vaak niet aan, bijvoorbeeld omdat het taalgebruik te moeilijk is of omdat het voor deze mensen moeilijker is om geleerde inzichten uit de behandelingen toe te passen in de praktijk.”

Aan de buitenkant is meestal niet te zien of iemand een licht verstandelijke beperking heeft. Mensen met een licht verstandelijke beperking functioneren intellectueel minder goed en kunnen zich minder makkelijk aanpassen. Zij worden vaak overvraagd in het dagelijkse leven, bijvoorbeeld op school, werk of in sociale contacten.

Aangepaste behandeling

De psycholoog, die zelf werkzaam is bij zorginstelling Pluryn, ontwikkelde samen met collega’s een aangepast behandeltraject voor de doelgroep: Take it Personal!+. Hierbij volgen cliënten – net als bij verslavingszorg – een behandeling gebaseerd op motiverende gespreksvoering en cognitieve gedragstherapie. Binnen deze behandeling zijn er echter twee sessies per week in plaats van één en is de taal aangepast. Zo spreken behandelaars niet van ‘zelfcontrolemaatregelen’, maar van ‘de A’s’. Gosens: “Die A’s verwijzen naar dingen die cliënten zelf kunnen doen om hun middelengebruik te verminderen, zoals afstand nemen van plekken waar ze vaak drugs gebruiken of alternatieven opzoeken in situaties waarin ze normaal gesproken een joint zouden opsteken.”

Een ander belangrijk verschil met de reguliere verslavingszorg is de rol van vertrouwenspersonen in het nieuwe behandeltraject. Elke cliënt kiest iemand als vertrouwenspersoon, bijvoorbeeld uit het persoonlijke netwerk (een moeder, broer of partner bijvoorbeeld) of professionele netwerk (bijvoorbeeld een begeleider van de woongroep). Die persoon sluit één keer per week aan en kan tijdens de behandelsessies de cliënt helpen om zich dingen te herinneren of om iets uit te leggen aan de behandelaar. Buiten de sessies helpt de vertrouwenspersoon om kennis en vaardigheden uit de behandeling te vertalen naar het dagelijkse leven van de cliënt.

Minder ernstig middelengebruik

“Vernieuwend aan Take it Personal!+ zijn de vier persoonlijkheidsprofielen”, vertelt de onderzoeker. “Die profielen hebben elk een gepersonaliseerde behandeling: impulsiviteit, sensatie zoeken, angstgevoeligheid en negatief denken. Deze profielen zijn een belangrijke risicofactor voor problematisch middelengebruik.” Naast de behandeling gebruiken cliënten een app ter ondersteuning, waarmee ze geleerde inzichten makkelijker in het dagelijks leven kunnen toepassen.

“Cliënten en hun begeleiders zijn enthousiast”, zegt Gosens. “Dat gaven ze aan tijdens het traject. Ook drie maanden later bleek dat de ernst van middelengebruik bij de meerderheid lager was dan voor de behandeling. Met mijn collega’s ga ik nu onderzoeken hoe Take it Personal!+ op meer plekken is in te zetten. De eerste resultaten van de nieuwe behandeling zijn positief en twee instellingen voor verstandelijke gehandicaptenzorg werken met deze behandeling.”