Meer aandacht voor ‘ecologische rouw’ om natuur- en milieucrisis

09 mei Meer aandacht voor ‘ecologische rouw’ om natuur- en milieucrisis

Bron: Radboud Universiteit

Wie regelmatig het nieuws volgt wordt automatisch geconfronteerd met de serieuze uitdagingen en bedreigingen van deze tijd voor natuur en milieu. Klimaatverandering, vervuiling en afname van biodiversiteit zijn aan de orde van de dag. Niet zo gek dus, dat steeds meer mensen mentale klachten ervaren die gelinkt zijn aan deze gebeurtenissen. Sommige mensen ervaren vergelijkbare gevoelens als bij het verliezen van een dierbare; er wordt dan gesproken van ecologische rouw. In een artikel van de Radboud Universiteit vertellen geestelijk verzorger Johan Aanen en religiewetenschapper Justine Bakker over dit fenomeen en hoe we ermee om kunnen gaan.

Sinds 2009 wordt klimaatverandering door de Amerikaanse Alliantie voor Psychologen (APA) erkend als groeiende bedreiging voor de mentale gezondheid. “Hoewel concrete cijfers over het aantal mensen dat lijdt onder ecologische rouw ontbreken, is het overduidelijk dat er iets aan de hand is. Het aantal mensen dat openlijk opkomt voor het klimaat in het publieke domein, zoals actrice Carice van Houten, groeit gestaag. Geestelijk verzorgers en psychologen zoeken naar manieren om mensen te ondersteunen”, aldus Justine Bakker in het artikel van de Radboud Universiteit.

“De aandacht voor ecologische rouw groeit weliswaar, maar goede, erkende manieren om er uiting aan te geven zijn er nog niet”, vertelt Johan Aanen. “Bij het rouwen om een persoon kennen we verschillende rituelen: uitvaartdiensten, condoleances, het plaatsen van grafstenen en het herdenken van iemands sterfdag. Die zijn erkend en bieden houvast. Het ontbreken van zulk soort erkende rituelen voor ecologische rouw vergroot de kans op langdurige rouw. Rituelen kunnen helpen om gevoelens van geleden en toekomstig verlies in de klimaatcrisis vorm te geven.”

Bakker: “Klimaatrouwrituelen halen inspiratie uit religieuze rituelen. Het is interessant om daar met de bril van religiewetenschapper naar te kijken. Zulke rituelen roepen immers veel vragen op. […] Mensen denken vaak nog vrij nauw over religie. Dat is iets wat je doet in de kerk, synagoge of in een moskee. Maar ook op andere plekken en momenten, waar en wanneer je het misschien minder verwacht, zie je zingevingsvragen en existentiële vragen altijd weer terugkomen: Wie ben ik? Wie zijn wij? Hoe verhouden we ons tot elkaar? Hoe verhouden we ons tot de natuurlijke omgeving, tot niet-menselijke dieren? Wat is het juiste om te doen? De klimaatcrisis is ook een zingevingscrisis. Als we te nauw kijken naar religie, dan missen we dat mensen overal op zoek zijn naar zingeving.”

“Ecologische rouw wordt gedeeld over grenzen van religies en tradities heen”, aldus Aanen. “Door ecologische rouw breed te erkennen en daarbij professionele hulp aan te bieden, kun je voorkomen dat er een complexe, chronische vorm van rouw ontstaat. Een verlies van perspectief bij jongeren bijvoorbeeld. Ik sprak recent een aantal ouders die letterlijk zeiden: mijn kinderen zijn depressief, omdat ze niet weten wat zij kunnen verwachten van de toekomst. Gepaste zorg helpt bij het leren omgaan met zulke complexe emoties, die steeds vaker zullen voorkomen.”

Lees hier het volledige artikel van de Radboud Universiteit over ecologische rouw.