Geluidshinder van vliegtuigen en de stilte van corona

29 mei Geluidshinder van vliegtuigen en de stilte van corona

In gebieden waar vliegverkeer normaal gesproken om de haverklap over de huizen raast, zal de stilte van de afgelopen weken voor veel mensen een verademing zijn geweest. De ‘intelligente lockdown’ bracht ook het luchtverkeer tot een minimum, en dat is bij inwoners op verschillende plekken in het land niet onopgemerkt gebleven. De impact van geluidshinder kwam deze periode extra aan het licht, nu de overlast van het ene op het andere moment grotendeels verdween. En dat brengt vragen met zich mee over hoe het straks verder gaat als het vliegverkeer weer volledig wordt hervat.

In de loop der jaren is het aantal vluchten en reizigers van en naar Nederland fors toegenomen. Zo is het aantal passagiers op Nederlandse luchthavens tussen 1997 en 2018 van 32 miljoen toegenomen naar bijna 80 miljoen per jaar. Meer vliegtuigen in de lucht gaat gepaard met meer geluidsoverlast, maar dat is niet het enige. Ook wordt er geklaagd over het feit dat vliegtuigen steeds lager over huizen lijken te vliegen.

Alfred Blokhuizen uit Spijkenisse is voorzitter van de vereniging Bewoners Tegen Vliegtuigoverlast. Eind 2019 liet hij aan het AD weten dat vliegtuigen steeds vaker en lager over Geervliet en Spijkenisse (ZH) vliegen: “Vroeger zaten ze op 2 of 3 kilometer hoogte, nu vaak op 600 meter. Je kunt soms zelfs lezen van welke maatschappij het vliegtuig is. […] Het grote probleem is dat het vliegverkeer op Rotterdam de afgelopen tien jaar meer dan vertienvoudigd is. Dat merken de mensen. Het geluid is best hard, 70, 80 of 90 Decibel. Het geluid van een vol café met muziek”, aldus Blokhuizen.

Plotselinge stilte

Inwoners van Uithoorn en De Kwakel (NH) merken sinds de coronamaatregelen des te meer hoeveel impact de geluidshinder voorheen eigenlijk op hen had. De burgemeester en wethouders geven aan de situatie in de gemeente blijvend te willen verbeteren:

“We realiseren ons dat Schiphol belangrijk is voor de economie en werkgelegenheid. Ook onze inwoners willen blijven vliegen om op vakantie te gaan. Maar terug naar hoe het was, is voor Uithoorn ondenkbaar. Genoeg is genoeg was ons standpunt voordat de coronacrisis uitbrak. We zetten toen al in op minder hinder. Wij zijn van mening dat de huidige situatie, hoe afschuwelijk ook, kan helpen een evenwichtige balans tussen Schiphol en de leefomgeving te vinden. Zodat onze inwoners de vogels kunnen blijven horen en die momenten van stilte kunnen blijven ervaren.”

Impact op de gezondheid

Ook omwonenden van luchthaven Schiphol en Eindhoven Airport merken een groot verschil en zien graag een verandering in de hoeveelheid en hoogte van het vliegverkeer. Een veelgenoemd en belangrijk voordeel van de verminderde overlast, is het positieve effect dat mensen ervaren op hun gezondheid. Mensen kunnen ineens weer goed slapen zonder wakker te worden van vliegtuigen die voorbij komen, en ervaren tevens minder stress.

Bij ggz.nl kwamen vergelijkbare verhalen binnen. Michel uit Bergen (NH) vertelt het volgende:

“Dankzij de coronacrisis ben ik geconfronteerd met nieuwe gedachten over Schiphol. Jarenlang ben ik een groot voorstander geweest van een groot Schiphol. Nu twijfel ik omdat ik besef hoeveel overlast er eigenlijk uit voortkomt zonder dat duidelijk is wat de maatschappelijke opbrengsten zijn van een groot deel van de activiteiten.

Vanuit Amstelveen ben ik naar Heiloo verhuisd en vervolgens naar Bergen NH. Het vliegverkeer in Heiloo was minder dan in Amstelveen, maar nam geleidelijk toe tot het niveau dat ik al kende. In Bergen was het weer wat minder maar hier gebeurde hetzelfde. Het niveau is op dit moment gelijk aan wat ik 20 jaar geleden in Amstelveen ervoer. Het constante geluid en luchtbeeld overdag kan ik prima verdragen. Soms vind ik het zelfs mooi om een vliegtuig in de romp te kunnen bekijken. Meer moeite heb ik met nachtvluchten, of beter gezegd, juist de vluchten in de ‘randen van de nacht’. Vaak wordt ik wakker tussen 5:00 en 5:30. Ik weet hoe laat het is omdat er vliegtuigen vliegen. Omdat ik ook weet dat mijn wekker een uur later gaat wordt het frustrerend. In slaap vallen lukt dan niet meer.

Lang heb ik gedacht dat ik nog liever de hele nacht vliegtuigen zou horen zodat het geen tijdsindicatie is om wakker te blijven (bijna wekker dus niet meer slapen). Maar nu ik de afgelopen weken doorslaap tot mijn wekker gaat, voel ik mij meer uitgeslapen. Hoeveel mensen zullen slaaptijd verliezen? Wat zou dit kosten voor onze maatschappij? Mij kost het soms tenminste mijn humeur en dat is ook niet goed voor mijn omgeving.

Overlast blijft aanhouden

Michel is niet de enige die het toegenomen vliegverkeer heeft opgemerkt. Ook Maria uit Schoorl laat aan ggz.nl weten dat de geluidsoverlast onder andere tot slaapproblemen leidt:

“Een aantal jaren geleden besloot Schiphol, vanwege gevaarlijke situaties op de landingsbanen ten zuiden van Schiphol, de vliegtuigen met een omweg te laten dalen. Eerst moesten de vliegtuigen naar het noorden vliegen, en dan tussen Bergen en Schoorl draaien en zo boven zee weer over Egmond en Heiloo terug naar Schiphol vliegen. Dit zou zijn voor de tijd van een paar maanden, totdat de situatie op de zuidelijke landingsbanen weer wat veiliger zouden worden gemaakt. Deze beslissing resulteerde in een enorme toename van vliegtuigherrie boven Alkmaar, Heerhugowaard, Bergen, Schoorl, Egmond, Heiloo en Castricum.

De beslissing die gemaakt werd voor een aantal maanden, duurt nu al een aantal jaren. Met als gevolg veel extra vliegverkeer boven gemeenten die een eind van Schiphol afliggen, veel nachtelijk vliegverkeer, dus heel veel overlast. Voor veel mensen betekent dit grote slaapproblemen. De ramen in de slaapkamer kunnen niet meer open, eenmaal wakker geworden kom je niet meer tot slapen. Schiphol is ook zo ‘slim’ geweest geen geluidsmeetapparaten neer te zetten in de omgeving van Bergen, dus kan gezegd blijven worden dat er geen probleem is. De gemeente Bergen is hierover in gesprek met Schiphol.

Begin maart begon de coronacrisis en even later gingen de grenzen met andere landen dicht en kon er niet meer gereisd worden per vliegtuig. Hoewel het vanwege een heel nare reden was, werd het door veel mensen in de omgeving van Bergen begroet met gejubel. Geen vliegtuiglawaai meer in de nacht, de ramen van de slaapkamers konden weer open. Er kon weer heerlijk worden doorgeslapen, wat een geluk. Overdag hemelsblauwe luchten, geen vliegtuigstrepen die wolken veroorzaakten!

Hopelijk gaan de gesprekken tussen de gemeente Bergen en Schiphol weer starten om ook na het coronatijdperk de overlast te beperken, en worden de problemen ten zuiden van Schiphol op een goede manier opgelost.”

Onverstaanbaar

Naast slaapproblemen, ondervinden mensen een verstoring van de algehele rust en leefbaarheid in huis en tuin door het lawaai van vliegverkeer. Ggz.nl sprak met een echtpaar uit Lisse (ZH) dat duidelijk heeft kunnen merken dat het geluid van vliegtuigen de afgelopen jaren is toegenomen:

“Het is een wereld van verschil, de stilte afgewisseld met vogels die je nu hoort, en het geraas van vliegtuigen dat voorheen de hele dag door te horen was. De overlast is afhankelijk van de route en landingsbaan die bij Schiphol gebruikt worden, de ene dag vliegt er veel meer voorbij dan de andere dag. Op sommige dagen is het echter zo erg, dat mijn vrouw en ik elkaar niet eens kunnen verstaan als we in de tuin zitten, en het gesprek om de paar minuten moeten pauzeren om te wachten tot het zoveelste vliegtuig is overgetrokken. Dat is echt iets van de laatste jaren, dat het geluid zoveel is toegenomen.”

Het nieuwe normaal

De stilte is inmiddels alweer een beetje op zijn retour, en het is de vraag in hoeverre het toekomstbeeld zal veranderen. Zal er in het ‘nieuwe normaal’ ook ruimte zijn voor een stillere omgeving? In de plannen voor de luchtvaart van het kabinet wordt wel benoemd dat er rekening wordt gehouden met geluidshinder, maar concrete plannen om dit terug te dringen lijken er nog niet te zijn.

Naast vliegtuigen speelt natuurlijk ook ander verkeer een rol in geluidsoverlast. In steden worden leefgeluiden normaal gesproken dagelijks overstemd door een continue ruis van – onder andere – voertuigen die voorbij razen. Lees hier een interessant artikel van Het Parool, waarin het verschil beschreven wordt tussen het geluid van Amsterdam vóór en tijdens de corona-lockdown.