28 apr Psychiater pleit voor (her)invoering nationaal zorgfonds
Al jaren zijn de meningen over het zorgstelsel in Nederland verdeeld. Sinds een tijdje neemt vanuit enkele politieke partijen de vraag naar een door de overheid opgericht nationaal zorg- of ziekenfonds weer verder toe. In het verleden bracht ook dit overheidsfonds bepaalde hindernissen met zich mee, maar psychiater Cobie Groenendijk denkt dat een nationaal zorgfonds noodzakelijk is om de problemen in de ggz te herstellen. Zij ziet de huidige marktwerking in de zorg als bedreiging voor de geestelijke gezondheid, zo is te lezen in een interview van de Volkskrant.
In Nederland werd het oorspronkelijke ziekenfonds in 2006 afgeschaft, en kregen we het zorgstelsel met de Zorgverzekeringswet zoals we die nu kennen ervoor terug. Het idee hierachter was dat zorgverzekeraars beter in staat zouden zijn om betaalbare zorg van een hoge kwaliteit te genereren dan de overheid zelf. Maar nu zijn verschillende partijen van mening dat commercialisering van de zorg juist ten koste gaat van de zorgkwaliteit, en dat de zorg voor mensen met lagere inkomens minder toegankelijk is geworden.
Draaideurpatiënten
Ook de geestelijke gezondheidszorg heeft onder het huidige stelsel te lijden, meent psychiater Cobie Groenendijk: “Instellingen laten goedkope basispsychologen zonder medische BIG-registratie diagnosen stellen en psychotherapie geven, terwijl dat door specialisten zou moeten gebeuren. De psychiaters met een BIG-registratie zetten steeds vaker alleen nog maar een handtekening, geven een recept, doen misschien een paar gesprekken. Dat lijkt efficiënt op de korte termijn, maar er is geen ruimte om het verhaal achter de symptomen te reconstrueren, en te kijken hoe mensen op een andere manier met zichzelf en anderen kunnen omgaan. Het leidt tot draaideurpatiënten, en tot een exodus van goed opgeleide professionals uit de grote ggz-instellingen.”
“Het piept en kraakt in de instellingen”, laat Groenendijk aan de Volkskrant weten. “Ze krijgen de routinezorg niet meer rond en hun crisisdiensten niet meer bemand. Veel zorgverleners die de instellingen hebben verlaten, hebben een eigen praktijk opgezet om hun vak weer in de breedte te kunnen uitoefenen. Een ander deel laat zich tegen hogere tarieven weer inhuren […]. Ook zijn er commerciële jongens die ggz-instellingen voor lichte problematiek starten en de dure, complexe zorg aan anderen overlaten. Zij doen wat de neoliberale politiek hun heeft gevraagd: zij zijn zorgondernemers geworden. Er zijn zelfs commerciële bureautjes die dit systeem uitbuiten.”
Ongezonde samenleving
Volgens Groenendijk is de achteruitgang in de ggz terug te zien in de samenleving. Hoe deze ‘ziekte’ van de maatschappij zich uit? “Minder sociale cohesie. Minder sociale contacten. Minder zekerheid. Meer geweld. Op individueel en collectief niveau groeit het lichamelijk en mentaal lijden. Ik denk dat dit symptomen zijn van een maatschappij die in grote stress verkeert. En waar mensen steeds meer in bubbels leven. Hoe meer bubbels, hoe meer wantrouwen. En dit raakt niet alleen mensen onderaan de sociaaleconomische ladder. Ook mensen met goede banen worden banger, krijgen minder vertrouwen. Ze lijden aan ‘the fear to fall’. Hun kinderen worden ook depressiever. Het is echt een gemeenschappelijk probleem.”
Zorg vanuit de overheid
Het vergroten van de bestaanszekerheid is volgens Groenendijk de beste preventie voor psychische klachten. Maar zal het (her)invoeren van een nationaal zorgfonds daadwerkelijk bijdragen aan betere toegang tot (mentale) zorg? Econoom en hoogleraar gezondheidseconomie Wim Groot schreef eerder dit jaar een artikel waarin hij beargumenteert waarom herinvoering van het ziekenfonds de zorg juist niet beter zal maken.
Hij benadrukt dat het ziekenfondsstelsel in het verleden leidde tot lange wachtlijsten, en dat er grote verschillen ontstonden tussen ouderen en mensen met lage inkomens – die afhankelijk waren van het ziekenfonds – en mensen met hogere inkomens die zich particulier lieten verzekeren. Ook zou het de kwaliteit van de zorg niet ten goede komen.
Kwaliteit door vrijheid
“Terugkeer van het ziekenfonds is slecht voor de kwaliteit van zorg. Een essentieel element van de marktwerking in de zorg is de contracteervrijheid. Zorgverzekeraars zijn niet verplicht om met elke zorgaanbieder een contract aan te gaan. Zorgaanbieders zijn ook niet verplicht met elke zorgverzekeraar een contract te hebben. Zorgverzekeraars hebben de afgelopen jaren de mogelijkheid van selectieve contractering gebruikt om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Zo hanteren ze volumenormen bij het contracteren van kankerbehandeling. Ziekenhuizen die bepaalde verrichtingen niet vaak genoeg uitvoeren om er goed in te zijn worden niet gecontracteerd”, aldus Wim Groot.
“Met de afschaffing van de selectieve contractering wordt een belangrijk middel om de kwaliteit van zorg te verbeteren overboord gezet. Dan kan ook het streekziekenhuis in de buurt weer ingewikkelde operaties uitvoeren waar ze weinig ervaring en kennis voor in huis hebben. De patiënt is de dupe van de achteruitgang in de kwaliteit van zorg die hiervan het gevolg is.”
Minder keuze
Daarnaast zou een ziekenfonds volgens Groot de keuzevrijheid van consumenten drastisch beperken. “Een groot nadeel van het ziekenfonds is het ontbreken van keuzevrijheid voor verzekerden. Als je ontevreden bent over je zorgverzekeraar dan kun je ervoor kiezen om over te stappen naar een van de negen andere zorgverzekeraars. Als je vindt dat jouw zorgverzekeraar niet de goede zorg inkoopt, dan kun je kiezen voor een restitutiepolis die je volledig vrije keuze biedt. Met een ziekenfonds uitgevoerd door de overheid kan dat niet. We kunnen niet even een andere overheid kiezen als we ontevreden zijn over de huidige overheid, hoe graag we dat soms ook zouden willen.”
Echter, bij een vernieuwing van het zorgstelsel in de vorm van een nationaal zorgfonds hoeft het oude model van het ziekenfonds natuurlijk niet één op één te worden overgenomen. Hoewel er verschillende ideeën zijn voor een aangepaste versie met verbeteringen, ligt er voorlopig nog geen concreet plan waar voldoende partijen zich in kunnen vinden. Dat de (geestelijke) gezondheidszorg beter kan zullen velen beamen, maar wat de beste aanpak is om dit te verbeteren, is vooralsnog een ingewikkeld vraagstuk.
Geen reactie's