Standaard te vroeg of te laat? Daar zit iets achter

24 dec Standaard te vroeg of te laat? Daar zit iets achter

Sommige mensen komen altijd te laat op hun afspraak, anderen zijn juist keer op keer veel te vroeg. Volgens journalist Vera Spaans gebeurt dat niet zomaar, en zijn er verschillende, onderliggende redenen of verklaringen voor de manier waarop je met tijd omgaat. In het programma Nieuwsweekend van NPO Radio 1 vertelt ze over haar boek Te laat, waarin ze dieper op het fenomeen ingaat.

Uit het onderzoek dat Spaans voor haar boek deed, blijkt dat er een verschil zit in hoe mensen tijd ervaren. Mensen die altijd later dan afgesproken ergens aankomen, zien dat zelf vaak niet als een probleem. Ook hebben ze vaak niet door dat ze krap in hun tijd zitten, tot ze ineens merken dat ze eigenlijk al weg hadden gemoeten. “Een hele grote groep denkt gewoon dat ze meer gedaan krijgen binnen een bepaalde tijd dan dat in de realiteit haalbaar is. Dus die mensen zijn heel relaxt totdat ze denken van ‘Shit, het gaat nu echt mis'”, aldus Vera Spaans.

“Sommige mensen denken dat ze ‘eenmaal zo zijn’ en dat kun je zeker zeggen. Er zitten namelijk wel bepaalde aspecten in je karakter. Zoals eerder gezegd zijn er mensen die denken dat er meer tijd in een minuut zit, andere mensen hebben bijvoorbeeld ADHD of andere stoornissen en hebben echt aantoonbaar meer moeite met op tijd komen. En ook avondmensen hebben meer moeite met op tijd komen in de ochtend. Maar je bent natuurlijk geen slachtoffer van je brein. Op een gegeven moment wéét je dit van jezelf. Misschien niet als je twintig bent, maar wel als je dertig bent. Dus daar kun je rekening mee houden.”

Ze legt uit hoe het er bij haar zelf aan toegaat: “Ik weet nu van mezelf dat er tien onverklaarbare minuten zitten tussen zeggen dat ik ga en dat ik ook echt weg ben. Ik weet niet wat daar gebeurt. Het enige dat ik weet is dat het zo is. Dus dat betekent dat ik tien minuten eerder op pad ga. Als je snapt dat je je permanent vergist in hoeveel tijd je hebt, dan kun je daar rekening mee houden. En het andere is dan ook dat je het belangrijk moet vinden om op tijd te komen.”

Maar er zijn ook bepaalde cultuurverschillen in hoe we met tijd omgaan. Zo is stiptheid in bijvoorbeeld Duitsland en Japan enorm belangrijk, en wordt te laat komen op zijn zachtst gezegd niet gewaardeerd. In Mexico echter is het juist onbeleefd om op tijd of te vroeg te komen. Een afgesproken tijdstip geldt daar als een ‘vanaf-tijdstip’, en dan kijken mensen niet gek op als je twee of drie uur later aankomt.

Daarnaast noemt Spaans nog het verschil tussen een zogenoemde ‘monochrone’ en ‘polychrone’ cultuur. In Nederland kennen we het eerste, met een lineaire tijdsbeleving. In andere – vaak zuidelijke – landen zoals Spanje of Italië wordt er meer prioriteit gegeven aan wat er in het moment gebeurt. Kom je iemand op straat tegen, of word je (zoals in Italië) gebeld tijdens een vergadering, dan krijgt dat ‘voorrang’ en handel je dat eerst af voordat je verdergaat. Het is dus maar net hoe je met het begrip ‘tijd’ omgaat, en dat is blijkbaar ook binnen een land niet voor iedereen hetzelfde!