13 okt Podcast met hoogleraar over andere aanpak in ggz-behandeling
In het artikel dat afgelopen dinsdag op GGZ.nl verscheen was te lezen dat een deel van de mensen die in de geestelijke gezondheidszorg belanden – of op een wachtlijst staan voor behandeling – eigenlijk vooral hulp buiten de ggz nodig heeft. In de podcast Voorzorg van Skipr en Zorgvisie vertelt Floortje Scheepers, hoogleraar Innovatie in de GGZ, over de problemen van het hokjesdenken in de ggz. Ze legt uit hoe belangrijk het is om ook de context mee te nemen in de behandeling en te kijken naar het totaalplaatje.
Een van de oorzaken van het steeds strikter afkaderen van mentale klachten tot een specifiek label, is de invoering van het medische DSM-model in de geestelijke gezondheidszorg. Oorspronkelijk was dit model helemaal niet bedoeld om in de klinische praktijk te worden ingezet, vertelt Scheepers. “Het is begin jaren vijftig bedacht om internationaal wetenschappelijk onderzoek te doen. Voor het vergelijken van behandelingen moet je overeenstemming hebben over patiëntengroepen en hun symptomen. Het is dus oorspronkelijk een classificatiesysteem voor onderzoek.”
Waar gaat het dan fout met het gebruik van de DSM in de geestelijke gezondheidszorg? Volgens de hoogleraar is deze indeling van klachten in hokjes te zwart-wit, en laat het niet het volledige beeld van de werkelijke situatie zien, die vaak een stuk complexer is. “Je hebt een stoornis of je hebt het niet, is synoniem geworden aan je kunt het niet of je wilt het niet. Dat is een indeling die niet past bij de menselijke psyche, want die is dimensioneel, dynamisch, adaptief en heeft meerdere perspectieven. De DSM is niet meer dan een manier om die complexiteit te ordenen. Dat is prima voor onderzoek, maar niet goed om mensen uit te leggen wat er met ze aan de hand is.”
“We moeten afstappen van het hokjesdenken en eerst de hulpvraag adresseren. Waarom loopt iemand vast? Probeer het disfunctioneren met elkaar te begrijpen”, aldus Scheepers. “Als het mensen niet lukt om de problemen zelf op te lossen, voeg je als hulpverlener in om te doen wat nodig is. Maar zodra het kan, voeg je weer uit. In het systeem waar we naartoe moeten, gaat het veel meer om het persoonlijke verhaal en wat iemand nodig heeft. Hoe we het noemen of labelen is dan niet meer zo belangrijk.”
“Dat betekent dat je als professional voorbij de klachten luistert; dus niet alleen maar de klachten inventariseert, er een medische diagnose aan geeft en dan vervolgens je richtlijnen erop loslaat, maar dat je breder luistert en kijkt. Dat je probeert die klachten in een context te plaatsen – iemands leven – en dan kijkt: waar is iemand nou echt mee geholpen? Waar is iemand naar op zoek? Natuurlijk naar klachtenvermindering, maar waarom, wat is het uiteindelijke doel daarvan? Zijn er dingen die nu niet gaan die iemand weer wil kunnen? En dan ga je samen het gesprek aan over hoe je daar komt, hoe je dat kunt bereiken, en dan overweeg je samen ook wat alternatieve routes zijn”, legt Scheepers uit in de podcast. “Misschien moet je aan het begin dus iets meer tijd nemen voor mensen, maar die investering is het heel erg waard omdat je daarna tot betere besluiten komt samen over wat er nodig is en gebeuren moet.”
Een ander probleem dat Scheepers ziet, is dat de wachttijden voor behandeling onnodig ver oplopen doordat mensen pas behandeld worden wanneer ze ‘het juiste etiket’ hebben gekregen. Hierdoor moeten mensen die zich met klacht A hebben aangemeld, weer achteraan in de rij aansluiten als blijkt dat ze meer in categorie B vallen. Scheepers: “Waarom gaat die eerste hulpverlener niet gewoon aan de slag met de problemen die er zijn? Waarom moet je daar eerst het juiste etiketje voor hebben? […] Heel veel interventies die we doen zijn helemaal niet zo classificatie-gebonden, die zijn niet strikt bedoeld voor één diagnose.” Als boodschap zou de hoogleraar dan ook het volgende willen meegeven aan het ggz-veld: “Ga gewoon doen wat er nodig is. Dat kunnen we heel efficiënt en goed organiseren als we afstappen van dat denken in hokjes.”
De volledige aflevering van Voorzorg met Floortje Scheepers vind je hier, of ga naar een van de andere streamingdiensten voor het beluisteren van deze podcast.
No Comments