Oproep tot onafhankelijk onderzoek naar verband hersenschade en sportletsel

28 okt Oproep tot onafhankelijk onderzoek naar verband hersenschade en sportletsel

Afgelopen week kwam NRC met het bericht naar buiten dat internationale sportbonden zich – niet onpartijdig – mengen in wetenschappelijk onderzoek naar hersenschade in de sportwereld. Zo blijken grote bonden als de FIFA een groep wetenschappers aan te zetten tot het systematisch negeren van wetenschappelijke bevindingen die wijzen op het gevaar van bepaalde sporten voor de hersenen. Zowel wetenschappers als ex-sporters en hun naasten roepen nu op tot meer onafhankelijk onderzoek naar deze kwestie.

Er komen de laatste jaren steeds meer aanwijzingen naar boven dat harde klappen tegen het hoofd, die in sporten als voetbal, ijshockey en American football regelmatig voorkomen, schadelijk kunnen zijn voor de hersenen. De gevolgen kunnen zelfs zo groot zijn, dat op latere leeftijd psychische problemen, verwarring en dementie kunnen optreden. Wereldwijd zijn er diverse gevallen bekend van (ex)-topsporters die op relatief jonge leeftijd met dergelijke klachten te maken kregen.

Struisvogelpolitiek

Sportbonden lijken deze aanwijzingen echter liever onder tafel te schuiven. “Een invloedrijke groep wetenschappers blijkt bewijzen te negeren dat hersenschade door sport veroorzaakt kan worden. De groep is bijeengebracht door internationale sportbonden; de meeste wetenschappers doen betaald werk voor hen. Diverse hersenwetenschappers van buiten de groep vertelden NRC dat sportbonden hun het werk moeilijk maken zodra zij onderzoek willen doen naar de mogelijk schadelijke gevolgen van sport”, schrijft het NRC.

In een uitgebreider artikel van vorige week, gaat NRC dieper in op de kwestie: “Het verhaal over hersenschade dat dominant is, is ook precies het verhaal dat de sportbonden goed uitkomt. Namelijk: er is geen doorslaggevend bewijs dat sport oorzaak is van hersenschade. Hoe daarmee een groot deel van de wetenschappelijke studies genegeerd wordt, doet critici denken aan de tabakslobby. De tabaksfabrikanten wisten, mede via door hen betaalde wetenschappers, jarenlang twijfel te zaaien over de schadelijkheid van roken.”

Ernstige hersenschade

Al in 2002 ontdekt patholoog Bennet Omalu de aandoening ‘chronische traumatische encefalopahtie’ (CTE) bij autopsie op het lichaam van een beroemde American football-speler. Omalu en zijn collega’s omschrijven het als een hersenaandoening die veroorzaakt wordt door herhaalde zware klappen op het hoofd, met een vergelijkbaar klachtenbeeld als bij dementie. Daarnaast kan het soms gepaard gaan met zware psychische problemen en een pijnlijke aftakeling.

“De aandoening is inmiddels gevonden in de hersenen van honderden overleden football-spelers en ook in die van voetballers, ijshockeyers en jockeys in het paardenrennen. De klappen die de sporters oplopen tijdens hun carrière zijn tot nu toe de enige bekende en aanwijsbare oorzaak. Een belangrijk onderzoeksinstituut in de Verenigde Staten stelt ook dat sport een belangrijke risicofactor is voor het ontwikkelen van de ziekte”, aldus het NRC.

Bijbel voor hoofdblessures

Neuroloog Robert Cantu is al vanaf het begin aanwezig bij bijeenkomsten van de zogenoemde Concussion in Sports Group, een groep van wetenschappers die zich over dergelijke risico’s in de sport buigen en (deels) gefinancierd worden door grote internationale sportbonden. Eens in de vier jaar houden zij een conferentie, waarna een gezamenlijk ‘statement’ met richtlijnen wordt opgesteld – ook wel aangeduid als ‘de Bijbel’ – over hoofdblessures in de sport.

Volgens Cantu begon deze groep zich anders te gedragen toen er meer bewijs kwam voor (chronische) hersenschade dat gelinkt werd aan sport. “In mijn ogen willen grote sportbonden geen écht onderzoek naar de gevaren van hun eigen sport, omdat ze weten wat ze zullen ontdekken. Niemand wil dat zijn sport wordt geassocieerd met hersenletsel”, laat hij weten. Wel komen er volgens Cantu ook nog goede beslissingen voort uit de Concussion in Sports Group, zoals protocollen voor sportartsen. Dit zou de enige reden zijn waarom Cantu nog lid is van de groep.

“Hersenschade komt in de Concussion in Sports Group […] ook wel ter sprake, maar altijd blijven de wetenschappers in hun ‘Bijbel’ herhalen dat er onvoldoende doorslaggevend bewijs is dat de sport daartoe kan leiden. Jiri Dvorak, de voormalige FIFA-medicus, schrijft aan NRC dat de groep via een ‘gestructureerd, wetenschappelijk en transparant proces’ tot die conclusie komt. Verschillende leden van zijn eigen groep spreken dat nu tegenover NRC tegen. Het statement, de ‘Bijbel’, wordt namelijk achter gesloten deuren geschreven. En kritiek wordt daar zorgvuldig geweerd”, klinkt het in het NRC.

Meer van dit verhaal lees je in het uitgebreide artikel van NRC, waarin de bevindingen nader worden toegelicht.