01 mei Handboek Moral Injury: ‘Morele verwonding laat bij uitstek je menselijke kant zien’
Persbericht Radboud Universiteit
Militairen, politiemensen, brandweerpersoneel en zorgverleners kunnen te maken krijgen met morele verwonding: psychische en sociale problemen na morele dilemma’s. Radboud-onderzoekers komen met het boek Handboek Moral injury in Context, over het ontstaan van morele verwonding, verschillende vormen ervan en manieren om er goed mee om te gaan.
Mensen in zogenaamde ‘hoogimpactberoepen’ kunnen te maken krijgen met stressvolle omstandigheden waarin ze soms beslissingen moeten maken die het verschil tussen leven en dood betekenen. “Je kunt als arts of militair voor tragische dilemma’s komen te staan waarbij je moet kiezen tussen twee kwaden”, legt antropoloog Tine Molendijk uit. “Je kunt fouten begaan waardoor onschuldige slachtoffers vallen of door werkdruk en frustraties tijdelijk je normen en waarden uit het oog verliezen. Zulke situaties kunnen enorme impact hebben.”
Posttraumatische stressstoornis (PTSS) is een bekende aandoening. “Morele verwonding, of moral injury, is minder bekend, maar net zo indringend”, aldus Molendijk. “Binnen traumaonderzoek ligt de focus vaak sterk op angst en het medische aspect van trauma, terwijl er ook altijd een morele dimensie is.” Na morele dilemma’s kunnen mensen last krijgen van schuld en schaamte over wat iemand heeft gedaan of heeft nagelaten te doen, of boos zijn op de organisatie, politiek en samenleving. Als voorbeeld noemt ze het verhaal van een politieman die in een lange carrière veel heftige incidenten meemaakte. Toen hij ziek thuis kwam te zitten, kwam alles terug en voelde hij zich in de steek gelaten door zijn collega’s en door zijn organisatie.
Coronacrisis
Een ander voorbeeld uit het boek gaat over een zorgmedewerker van een verzorgingstehuis tijdens de coronacrisis. “We moesten zo veel mogelijk afstand houden en met een beetje klachten mochten we officieel al niet meer werken. Maar de mensen die op een plek als deze zitten, hebben juist zo’n behoefte aan een beetje contact. En te veel afstand en beschermingsmiddelen maakten de verwarde mensen soms agressief. En mijn collega’s en ik draaiden al overuren, dus om je dan ziek te melden met een vaag kuchje?” Dus de medewerkster ging toch werken met een kuchje, en hield zich net als haar collega’s niet aan de afstandsregels. “Toen is daar door mij corona uitgebroken en zijn er heel veel bewoners overleden. Door mij.”
Dit voorbeeld laat zien hoe moeilijk de keuzes zijn die mensen soms moeten maken in situaties waarin ze verschillende factoren afwegen. Molendijk: “We hebben bijna allemaal een moreel kompas. Dan kun je in situaties terechtkomen waarin je niet volgens die waarden handelt, om welke reden dan ook. Morele verwonding laat bij uitstek je menselijke kant zien.”
Van individu tot samenleving
De onderzoekers deden uitgebreid veldwerk binnen onder andere militaire eenheden en de politie. Ze interviewden mensen die te maken hadden (gehad) met morele verwonding en onderzochten manieren om morele verwonding te voorkomen of behandelen. Ze combineren inzichten uit de psychologie, filosofie, organisatiekunde en sociale wetenschappen in een gids met ervaringsverhalen en uitleg over oorzaken, verschijningsvormen en behandelingen van morele verwonding.
Valt morele verwonding te voorkomen? En hoe komen moreel verwonden van hun trauma af? Molendijk: “We moeten de antwoorden op meerdere niveaus zoeken, niet alleen in debriefing na incidenten en behandeling van morele verwonding, maar ook in preventie. Die moet niet alleen gericht zijn op het individu via training en therapie, maar ook op het niveau een organisatie, de politiek en de maatschappij via ethisch-sensitieve besluitvorming, eerlijke, genuanceerde verhalen en adequate nazorg.”
Het Handboek Moral Injury in Context – Een wetenschappelijke gids over morele verwonding voor de praktijk is beschikbaar (open access) via deze pagina.
In onderstaande video gaat antropoloog Tine Molendijk dieper in op trauma, PTSS en moral injury:
Geen reactie's