Chronische stress en ontstekingen gelinkt aan complexe maatschappelijke gevolgen

25 apr Chronische stress en ontstekingen gelinkt aan complexe maatschappelijke gevolgen

Persbericht Radboud Universiteit

Meerdere wetenschappers, waaronder Paul Verschure van de Radboud Universiteit, denken dat ontstekingen die worden veroorzaakt door chronische stress zich sneller dan ooit onder mensen verspreiden. Dat heeft ongewenste gevolgen voor het brein en cognitief functioneren, waardoor het bijvoorbeeld onze vermogens om klimaatverandering, oorlog en andere crises aan te pakken negatief kan beïnvloeden.

Van angst over de toestand van de wereld tot aanhoudende coronagolven: er lijkt maar geen eind te komen aan stress. Deze stress kan chronische ontstekingen in ons lichaam veroorzaken, die ernstige aandoeningen zoals hart- en vaatziekten en kanker teweeg kan brengen. Volgens een nieuwe hypothese, gepubliceerd in Frontiers in Science, zouden de negatieve gevolgen nog weleens veel verder kunnen reiken.

“Wij stellen dat stress, ontstekingen en daardoor verminderde cognitie bij individuele mensen zich zou kunnen verspreiden in gemeenschappen en populaties”, legt hoofdauteur Yoram Vodovotz van de Amerikaanse Universiteit van Pittsburgh uit. “Dit kan de besluitvorming en het gedrag van hele samenlevingen beïnvloeden en ons cognitieve vermogen aantasten om complexe kwesties zoals klimaatverandering, maatschappelijke onrust en infectieziekten aan te pakken. Uiteindelijk kan het leiden tot een cyclus van verstoorde maatschappelijke betrekkingen en aantasting van het milieu”, vult hij aan.

Ontstekingskaart

Een centraal uitgangspunt is de samenhang tussen chronische ontstekingen en verslechterd cognitief functioneren. “Op dit moment weten we nog niet wat de oorzaak van dit verschijnsel is”, vertelt Vodovotz. “Wij stellen een mechanisme voor, dat we de ‘centrale ontstekingskaart’ noemen.”

Het idee is dat het brein zijn eigen kopie van lichamelijke ontstekingen in de hersenen creëert. Normaal gesproken kunnen de hersenen deze ontstekingskaart gebruiken om de ontstekingsreactie te beheersen en genezing te bevorderen. Maar als het gaat om hevige of chronische ontstekingen, gaat er iets mis met deze reactie en kunnen gezonde weefsels en organen worden beschadigd. De onderzoekers suggereren dat de ontstekingskaart ook schadelijk kan zijn voor het brein, en daarmee voor cognitie, emotie en gedrag.

Online verspreiding

Een tweede uitgangspunt is de verspreiding van chronische ontsteking van individuen naar populaties. “Ontsteking is op zichzelf niet besmettelijk, maar kan zich wel verspreiden via de overdracht van stress tussen mensen”, licht Vodovotz toe.

De wetenschappers stellen dat stress sneller dan ooit tevoren wordt overgedragen, via sociale media en andere digitale communicatie. “Mensen staan de hele tijd bloot aan een heleboel verontrustende informatie,” aldus Vodovotz. “Onze hypothese is dat deze nieuwe dimensie van de menselijke ervaring, leidt tot stress, chronische ontstekingen en cognitieve stoornissen.”

Ontwrichting

“Grote delen van de wereldbevolking reageren chaotisch en contra-intuïtief op klimaatverandering en de coronapandemie. Dit zou verklaard kunnen worden door oordeelvorming die verstoord is door stress”, aldus Vodovotz. “Als we niets kunnen doen aan deze en andere stressfactoren, leidt dat tot nog meer stress, ontstekingen en verminderde cognitie in een op hol geslagen feedbackloop.”

Het feit dat het huidige niveau van wereldwijde stress niet heeft geleid tot wijdverspreide maatschappelijke wanorde kan wijzen op een even sterk stabiliserend effect van ‘controlerende factoren’ zoals vertrouwen in wetgeving, wetenschap en organisaties zoals de Verenigde Naties.

“Maatschappelijke normen en instellingen worden echter steeds meer in twijfel getrokken. Soms terecht, als het overblijfselen zijn uit een vervlogen tijdperk”, zegt Paul Verschure van de Radboud Universiteit, coauteur van het artikel. “De uitdaging zit ‘m nu in wat we kunnen doen tegen de opkomst van een nieuw tijdperk van instabiliteit, als gevolg van geopolitieke versnippering, conflicten en ineenstorting van ecosystemen, versterkt door existentiële angst, cognitieve overbelasting en op hol geslagen verspreiding van desinformatie.”

Minder blootstelling aan sociale media

De auteurs ontwikkelden een wiskundig model om te bekijken wat kan werken bij het verminderen van stress. Er zijn interventies nodig op meerdere niveaus en schalen, zoals leefstijlveranderingen en het verminderen van blootstelling aan sociale media. Ook op medisch vlak, met onstekingsremmers, valt wat te halen.

Op maatschappelijk niveau stellen de auteurs onder andere het creëren van rustige openbare ruimtes voor. Vodovotz: “Ons model is nog maar een begin. We hopen dat wetenschappers over de hele wereld door ons artikel worden gestimuleerd om deze uitdaging aan te gaan.”

Bekijk hier de publicatie van de onderzoekers in het tijdschrift Frontiers in Science.