Boekentip voor ggz-professionals: De beschrijvende diagnose en DSM-classificatie

29 jun Boekentip voor ggz-professionals: De beschrijvende diagnose en DSM-classificatie

Geplaatst op 10:00h in Behandeling, Diagnostiek, Tips & Aanraders door Redactie 0 Reactie's

Van Ton van Heugten is in mei 2023 het boek verschenen: De beschrijvende diagnose en DSM-classificatie – Voor gz-psychologen, psychotherapeuten, orthopedagogen. Na ruim 40 jaar werk in de ggz als klinisch-psycholoog-psychotherapeut, gaat zijn boek over de inhoud van scholing over psychopathologie aan psychologen die hij, naast het behandelwerk, vele jaren gaf.

De inhoud betreft drie onderdelen. Het eerste onderdeel betreft de beschrijvende diagnose. Van de richtlijn psychiatrische diagnostiek voor psychiaters heeft Ton een aanpak voor de beschrijvende diagnose (ABD) voor psychologen afgeleid, die in het boek wordt uitgewerkt zodat psychologen er in de praktijk mee kunnen werken. Een dergelijke systematische methode voor het formuleren van een beschrijvende diagnose was er tot nu toe nog niet voor psychologen in Nederland.

Het tweede onderwerp gaat over de DSM. Over DSM-5-TR (en voorlopers) geeft Ton veel aanvullende informatie, die belangrijk is om (1) de DSM betrouwbaar toe te passen en (2) om de beperkingen van DSM als classificatiesysteem beter te begrijpen, waardoor psychologen deze beperkingen, naast positieve kanten, kunnen uitleggen aan cliënten.

Als derde onderdeel komt Ton met een vernieuwende aanpak van diagnose: de probleembeschrijving. De probleembeschrijving is een beschrijving van de mentale problemen van de cliënt in diens eigen woorden. Dit volgens de structuur van de beschrijvende diagnose voor psychiaters, maar zonder er ‘een psychische stoornis’ van de maken. Dit om stigma en zelfstigma zoveel mogelijk te voorkomen en daarmee het herstel van cliënten te ondersteunen. Bij alle drie de onderdelen worden zeer vele casuïstische illustraties gegeven die steeds de theorie bruikbaar maken voor de praktijk.

Van evidence-based naar emergence-based diagnostiek

De bekende hoogleraar Psychiatrie (en tevens voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht) Jim van Os heeft in een voorwoord van het boek onder meer geschreven:

“Het was een genoegen om Ton de afgelopen decennia te kunnen volgen. Hij combineert rijke klinische ervaring met originele reflecties en stelt vragen die niemand nog had aan zien komen. Niet alleen verslindt hij boeken; hij kan ze teruggeven in boeiende exposés over de geschiedenis van ideeën en de toepassing ervan in de praktijk van de ggz. Zijn onderwijsbijeenkomsten zijn een feest om mee te maken, ongeacht de hoeveelheid ervaring die de persoon al denkt te hebben. En het mooiste: hij ontdekt nieuwe dingen en neemt de moeite ze zorgvuldig op te schrijven.

Ik durf te stellen dat we Ton dankbaar mogen zijn voor dit boek. Want hoelang zitten we al niet te wachten op een visie die de conceptuele, culturele en sociaaleconomische afstand tussen ggz-hulpvrager en ggz-hulpverlener kan overbruggen? Dit boek doet precies dat. En faciliteert zo een mogelijkheid om werkelijk ‘samen te gaan begrijpen’ en ‘samen te gaan proberen’ in een model van co-creatie van ggz.”

En:

“De excellente bijdrage van dit boek is dat het een dimensie van diagnostiek toevoegt die aansluit bij deze manier van improviseren naar emergentie in het complexe systeem. Want naast een meer klassieke – en overigens bijzonder goed geformuleerde en immens verrijkte – benadering van beschrijvende diagnose en classificatie, biedt de schrijver ook een manier om de link te leggen naar de hulpvrager op het niveau van diens ervaring in het complexe systeem: de probleembeschrijving. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om hulpverleners in de ggz een instrument te bieden waarmee ze een dergelijke overbrugging kunnen maken. Het betekent ruimte voor de uniciteit van de persoon, aansluiting bij diens context en cultuur en een verkenning in het complexe systeem waarbinnen de nudges moeten gaan landen. Simpel en doeltreffend – naast revolutionair en een manier om de disciplines van psychologie en psychiatrie te helpen om meer toekomstbestendig te worden dan nu het geval is. Chapeau!”

Over de auteur

Ton van Heugten heeft ruim 40 jaar in de klinische praktijk gewerkt en is inmiddels niet-praktiserend klinisch psycholoog-psychotherapeut. Hij werkte met uiteenlopende cliënten in de kliniek en ambulant en gaf veel (na)scholing aan (aanstaande) professionals.