02 sep Aandacht: food for thought
De Volkskrant plaatste recentelijk een interessant en filosofisch stuk over het belang van aandacht. Het lijkt ons als maatschappij flink bezig te houden, hoe we onze aandacht, concentratie of focus zo goed mogelijk kunnen benutten. Het zijn termen die regelmatig voorbij komen, net als de tips ter verbetering. We lijken er namelijk steeds meer moeite mee te hebben om onze volle aandacht ergens op te richten in deze wereld waar afleiding overal op de loer ligt.
Hoewel er diverse benamingen voor het begrip ‘aandacht’ door elkaar worden gebruikt, is er volgens de auteur wel degelijk een belangrijk verschil in betekenis. “Concentratie is, in de woorden van sciencefictionschrijver Ursula Le Guin, als de heldere maar smalle lichtbundel van een schijnwerper: hartstikke handig als je weet welk doel je wilt bereiken. Aandacht daarentegen lijkt meer op zonlicht: het is het licht waarin de wereld verschijnt. Je zou ook kunnen zeggen: waar concentratie resultaatgericht is, heeft aandacht geen welomlijnde bedoelingen. Zij is tastend, open”, zo klinkt het in het artikel. Dat geeft stof tot nadenken.
Om het nog wat ingewikkelder te maken, wordt het volgende citaat van de Britse psychoanalyticus Adam Phillips aangehaald: “Als we welbewust onze aandacht concentreren, dan ontdekken we alleen maar onze eigen verwachtingen en aannames en vooronderstellingen en neigingen; en die kennen we al.” Wat eenvoudiger gezegd, komt het erop neer dat we in brede zin ‘opnieuw’ zouden moeten leren om aandacht te hebben en open te staan voor al wat belangrijk zou kunnen zijn (voor jezelf als persoon, of voor een taak waar je mee bezig bent bijvoorbeeld). Meer zoals een kind naar de wereld kijkt. Geconcentreerd met iets bezig zijn, zorgt er juist voor dat je je afsluit voor dat wat niet in de lijn der verwachting ligt.
In het artikel wordt benadrukt hoezeer ‘onnatuurlijke’ externe prikkels zoals reclame-uitingen een verstorende factor zijn voor onze aandacht: “Reclames spelen gemeen in op een reflex die ons in de loop van de evolutie juist van pas is gekomen: de reflex om je eigen projectje uit handen te laten vallen op het moment dat zich in de omgeving iets dringends voordoet. Je kunt maar beter stoppen met bessen plukken als er vlakbij een alarmkreet wordt geslaakt. Opdringerige reclame imiteert alarmsignalen, parasiteert daarmee op onze overlevingsinstincten en drukt ondertussen voor ons persoonlijk veel zinvollere signalen weg”, aldus de Volkskrant.
Is je nieuwsgierigheid gewekt? Meer filosofische uitspraken over aandacht en tips om afleiding de baas te zijn, lees je hier in het volledige artikel van de Volkskrant.
No Comments