In het brein van de bedrieger: meesteroplichters onder de loep

19 jul In het brein van de bedrieger: meesteroplichters onder de loep

– Persbericht KRO-NCRV –

Wat maakt meesteroplichters zo succesvol in wat ze doen? Hoe kan het dat ze de zwaktes van hun slachtoffers zo virtuoos bespelen? Is het een gave? Een extra zintuig? Pure overtuigingskracht? Wat het ook is, we zijn gefascineerd door oplichters. We bewonderen hun brutaliteit, hun geslepen trucjes, de behendigheid waarmee ze hun ontmaskering steeds een stap voor blijven. Totdat we zelf slachtoffer worden. In de 6-delige serie In het Brein van de bedrieger worden zes succesvolle internationale meesteroplichters grondig ontleed door een team van experts. Wat zien we, als we een kijkje nemen in het brein van de bedrieger?

We denken allemaal dat het ons niet zal overkomen, dat wij niet zo dom zijn om erin te trappen. Maar de meesteroplichters uit de serie hebben een neus voor onze zwakke plekken. Ze spelen het spel uiterst geraffineerd. Onze verlangens blijken steeds weer onze valkuil. We willen het zo graag geloven. Onze wens om erbij te horen, een beter leven te leiden, is sterker dan ons gezonde verstand. We wéten dat het aanbod te mooi is om waar te zijn, en toch vallen we ervoor.

We kennen allemaal de meest spraakmakende witteboordencriminelen. Bernie Madoff, Jordan ‘Wolf of Wall Street’ Belfort, Charles Ponzi, de man die zijn naam gaf aan een vorm van zwendel die steeds opnieuw opduikt. Maar zij vormen slechts het topje van de ijsberg. Oplichters laten jaarlijks een spoor van vernieling achter in de financiële sector, ziekenfondsen, pensioenfondsen. Hun slachtoffers zijn niet alleen goedgelovige bejaarden, maar ook banken, experts, toezichthouders. Kunnen we iets leren van deze zaken? Kunnen we nieuwe slachtoffers voorkomen door te begrijpen hoe meesteroplichters te werk gaan?

In het brein van de bedrieger gaat op expeditie in het brein van een aantal van de grootste en meest succesvolle meesteroplichters uit de recente geschiedenis. Met de hulp van forensisch psycholoog Kerry Daynes, neurowetenschapper Moran Cerf en gedragsdeskundige Mark Frank, laat de serie je kennismaken met de persoon achter het masker, de mensen die er hun beroep van hebben gemaakt ons op te lichten. Welke eigenschappen zorgen ervoor dat ze jarenlang wegkomen met hun bedrog en wat voor persoon komt er aan de oppervlakte als we doordringen tot de kern? Wat zien we, als we een kijkje nemen in het brein van de bedrieger?

In het brein van de bedrieger, volgende aflevering op woensdag 20 juli bij KRO-NCRV op NPO2.
Gemiste afleveringen van In het brein van de bedrieger kunnen worden teruggekeken via NPO Start.

Over de eerste drie afleveringen

Woensdag 6 juli: MATTHEW COX (1/6)
Matthew Cox is een voormalige hypotheekbemiddelaar uit Florida (VS) die op basis van jarenlange identiteitsfraude miljoenen dollars verwierf en uiteindelijk veroordeeld werd tot 26 jaar gevangenisstraf. Hij arriveert bij Het instituut als de ‘buitengewone’ oplichter: eigenwijs en zeer zelfbewust. “Hallo, mijn naam is Matthew Cox en ik ben een oplichter. En als mensen me vragen of ik me daar rot over voel, zeg ik nee, want ik ben een psychopaat.”

Meer dan enige andere oplichter legt Cox tot in de kleinste details uit hoe hij documenten vervalste en mensen en banken zoals de Bank of America oplichtte met enorme bedragen. Maar Cox’ schijnbare eerlijkheid heeft een bijbedoeling: Cox verbergt zijn motieven. Pas wanneer forensisch psycholoog Kerry Daynes, gedragsexpert Mark Frank en neurowetenschapper Moran Cerf de gemakkelijke verklaring dat Cox een psychopaat is terzijde schuiven en dieper in Cox’ brein graven, ontdekken ze uiteindelijk de echte motieven achter zijn oplichtersgedrag. Regie: Robert Oey

Woensdag 13 juli: FREDERIC BOURDIN (2/6)
Frédéric Bourdin werd wereldwijd bekend door de documentaire The Imposter van Bart Layton. Bourdin, die zelf beweert dat hij in de loop der jaren zo’n 500 valse identiteiten heeft aangenomen, overtuigde een wanhopige Amerikaanse familie dat hij hun verloren zoon Nicolas was die in 1994 was verdwenen. Na bijna 5 maanden bij het gezin te hebben gewoond kwam zijn leugen uit en werd Bourdin veroordeeld tot een gevangenisstraf van zes jaar.

Frédéric Bourdin arriveert bij Het Instituut met open blik. Hij beschouwt zijn verblijf als een vorm van therapie. De experts zijn verrast door zijn kwetsbaarheid en openhartigheid. Tijdens sessies met forensisch psycholoog Kerry Daynes vertelt hij de meest gruwelijke ervaringen uit zijn verleden in kleurrijke details. Maar als hij suggereert dat hij zelfmoord wil plegen slaat de stemming om. Uiteindelijk slagen de wetenschappers erin om in de geest van Bourdin te kijken en de vaardigheden van een meesterlijke oplichter te onthullen. Regie: Flynn von Kleist en Robert Oey

Woensdag 20 juli: HELMUT KIENER (3/6)
Helmut Kiener lichtte met gemanipuleerde fondsen en levensverzekeringen duizenden particuliere investeerders en banken, waaronder Barclays, JP Morgan en BNP Paribas voor ongeveer 300 miljoen euro op. In 2011 werd hij veroordeeld tot ruim tien jaar gevangenisstraf.

Forensisch psycholoog Kerry Daynes ontmoet Kiener binnen de muren van Het Instituut. Als ze stelt dat Kiener is aangeklaagd voor beleggingsfraude, antwoordt de meesteroplichter: ‘Dat is wat ze zeggen’. Het is het begin van een vijfdaagse verkenning van de complexe geest van één van Duitslands grootste oplichters. Kiener doet er alles aan om de experts ervan te overtuigen dat zijn acties allemaal toeval waren. Maar Kerry, Moran en Mark weten dat er veel meer schuilgaat achter het uiterlijk van deze ‘vriendelijke oom’. Door Kieners gedrag, zijn woorden en zijn brein te analyseren, ontstaat een heel ander beeld. Regie: Flynn von Kleist

Een beschrijving van de overige drie afleveringen van de serie lees je hier.

Beeld: KRO-NCRV