Deskundigen aan het woord: Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering

Ernstige en aanhoudende vroege traumatisering leidt tot kwetsbaarheid op volwassen leeftijd

Deskundigen aan het woord: Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering

Ernstige en aanhoudende vroege traumatisering leidt tot kwetsbaarheid op volwassen leeftijd

Door: Martijne Rensen, sociale wetenschapper, directeur CELEVT en Trauma Academie

Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering (VCT) kan tot in de late volwassenheid leiden tot diverse psychische, fysieke en maatschappelijke problemen met een hoge negatieve impact op persoonlijke levens, de directe omgeving en de maatschappij. De aard en ernst variëren met de leeftijd waarop de traumatisering begon, en hangen tevens af van de relatie met de agressor, de duur en ernst van de traumatisering en de emotionele en sociale ondersteuning uit de omgeving.

Grootschalige epidemiologische onderzoeken tonen aan dat in de jeugd chronisch getraumatiseerde volwassenen te maken hebben met een algemene psychische, somatische en maatschappelijke kwetsbaarheid. De traumatisering staat in lineaire relatie tot een complexiteit van vaak samenhangende psychische stoornissen, variërend van problemen met hechting, Complexe Posttraumatische Stressstoornis (CPTSS), dissociatieve stoornissen en angststoornissen tot alcohol- en drugsverslaving, depressie, eetstoornissen, somatisatiestoornissen, schizofrenie – of psychotische episoden – en persoonlijkheidsstoornissen.

Meer klachten

Er is tevens een aantoonbaar verband met een scala aan fysieke problemen, waaronder cardiovasculaire problemen, diabetes mellitus, longziekten, gynaecologische problemen, problemen aan het bewegingsapparaat en neurofysiologische problemen. Daarnaast hebben veel mensen die in de kinderjaren chronisch getraumatiseerd zijn geraakt maatschappelijke problemen, zoals een achterstand in opleiding en carrière, arbeidsuitval door ziekte en werkloosheid, en is er regelmatig sprake van sociaal isolement, dakloosheid, criminaliteit of herhaald (huiselijk) geweld.

Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering is dan ook een maatschappelijk probleem met ingrijpende, vaak levenslange gevolgen voor de getroffenen. Jaarlijks zijn volgens de laatste MPI Studie 118.000 kinderen en jongeren tussen 0 en 18 jaar slachtoffer (ruim drie procent van de Nederlandse bevolking).

Hoge maatschappelijke kosten

In de kinderjaren chronisch getraumatiseerde volwassenen maken meer gebruik van alle vormen van zorg: psychologen, psychiaters en andere hulpverleners zoals huisartsen, medisch specialisten, maatschappelijk werkers en fysiotherapeuten. De zorgconsumptie is ongeveer driemaal hoger dan gemiddeld. Er is hierbij geen verschil tussen mannen en vrouwen. Het zorggebruik blijkt hoger te zijn bij mensen bij wie er sprake is van meerdere vormen van traumatisering dan bij mensen die zijn blootgesteld aan een enkele vorm hiervan.

Multidisciplinair en fasegericht behandelen

Ernstig en aanhoudend vroeg getraumatiseerde ggz-cliënten hebben vanwege de veelal samenhangende psychische en fysieke klachten een multidisciplinaire fasegerichte behandeling nodig (Multidisciplinaire Integrale Traumabehandeling). Een integrale behandeling voor het geheel van reacties, klachten en symptomen waarbij zowel de aanhoudende traumatisering als de meervoudige psychische, somatische en maatschappelijke gevolgen een rol spelen. Hierbij zouden alle dimensies van het bestaan (psychische, lichamelijke, maatschappelijke, mentale en spirituele) in de behandeling moeten worden betrokken. Een dergelijke multidisciplinaire en integrale behandeling sluit aan bij een wereldwijde ontwikkeling waarbij reguliere en complementaire behandelingen, waarvan wetenschappelijk onderzoek de effectiviteit en veiligheid heeft aangetoond, gecombineerd worden.

Vanwege de complexe trauma-gerelateerde problematiek heeft de doelgroep meerdere jaren traumabehandeling nodig. Longitudinaal onderzoek van Amerikaanse collega’s onder een ernstig vroeg getraumatiseerde cliëntengroep met een steekproef onder 292 clinici en 280 cliënten wees uit dat de psychische problematiek na een eerste behandelfase fors afnam en sterker daalde naarmate de behandeling werd afgerond. De zorgkosten daalden navenant en in toenemende mate. De behandelingen zijn dus veelbelovend, maar een uitgebreide en langdurige aanpak is nodig om tot goede resultaten te komen.

Wat houdt Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering (VCT) in?

Onder Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering wordt verstaan: de schadelijke psychische, biologische en sociale gevolgen van (een combinatie van) stressvolle en potentieel traumatische gebeurtenissen tijdens de kinderjaren. Deze gebeurtenissen zijn aanhoudend, langdurig, binnen de interpersoonlijke context en met verstoring van de ontwikkelingsfasen.

Voorbeelden zijn in aanhoudende en langdurige mate:
• Mishandeling (emotioneel, fysiek, seksueel)
• Verwaarlozing (psychisch, pedagogisch, fysiek)
• Getuige zijn van geweld in het gezin
• Verkeren in oorlogsomstandigheden en/of hebben moeten vluchten
• Ondergaan van pijnlijke medische handelingen
• Het meemaken van meerdere traumatische verliezen binnen het gezin

Het gevolg is een voortdurende verstoring van de (kwaliteit van de) hechting en hechtingsrelaties. Trauma wordt in dit verband gezien als een subjectieve respons van een individu op een gebeurtenis, waarbij het niet gaat om de kwaliteit van de gebeurtenis.

VCT in de geestelijke gezondheidszorg
In de ggz gaat het om volwassenen met een voorgeschiedenis van Vroegkinderlijke Chronische Traumatiswering die als gevolg daarvan Complexe PTSS, dissociatieve stoornissen (in het bijzonder de Dissociatieve IdentiteitsStoornis) gecombineerd met hechtingsstoornissen hebben ontwikkeld.

Dube, S.R., Felitti, V.J., Dong, M., Giles, W.H., & Anda, R.F. (2003). The impact of adverse childhood experiences on health problems: evidence from four birth cohorts dating back to 1900. Preventive medicine, 37(3), 268-277.

Felitti, V.J., & Anda, R.F. (2010). The relationship of adverse childhood experiences to adult medical disease, psychiatric disorders, and sexual behavior: Implications for healthcare. The impact of early life trauma on health and disease: The hidden epidemic, 77-87.

Hoenders, H.J.R., Appelo, M.T., Van den Brink, H., Hartogs, B.M.A., Berger, C.J.J., & Tasma, H.H. (2010). Protocol voor complementaire en alternatieve geneeswijzen; naar een verantwoorde toepassing binnen de GGZ. Tijdschrift voor Psychiatrie, 51, 343-348.

Myrick, A.C., Webermann, A.R., Langeland, W., Putnam, F.W., & Brand, B.L. (2017). Treatment of dissociative disorders and reported changes in inpatient and outpatient cost estimates. European journal of psychotraumatology, 8(1), 1375829.

Speetjens, P., Thielen, F., Ten, M.H., & Smit, F. (2016). Kindermishandeling, de economische gevolgen op de lange termijn. Tijdschrift voor Psychiatrie, 58(10), 706-711.

Verdurmen, J., Ten Have, M., De Graaf, R., Van Dorsselaer, S., van ’t Land, H., & Vollenbergh, W. (2007). Psychische gevolgen van kindermishandeling op volwassen leeftijd: resultaten van de ‘Netherlands Mental Health Survey and Incidence study’ (NEMESIS). Utrecht: Trimbos instituut.

17 Reactie's
  • Joep Hopstaken, ggz-arts
    Geplaatst op 00:29h, 03 mei Beantwoorden

    L.s., veel dank voor dit bericht. Waar kunnen patienten uit Oost Nederland het beste eventueel naar verwezen worden c.q. aangemeld worden?

    • Redactie
      Geplaatst op 11:12h, 04 mei Beantwoorden

      Beste Joep Hopstaken,

      Bedankt voor uw reactie. Voor meer informatie over VCT verwijzen wij u graag door naar het Centrum Late Effecten Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering (CELEVT): http://www.celevt.nl, e-mail: info@celevt.nl.

    • Myrthe
      Geplaatst op 19:47h, 14 mei Beantwoorden

      Mediant heeft een afdeling voor psychotrauma aan de raiffeisenstraat in Enschede. Zij hebben veel kennis in huis over vct en helpen zowel kinderen als volwassenen. Is goed aan te raden.

  • A. De Vries
    Geplaatst op 12:46h, 28 februari Beantwoorden

    Waar kunnen patiënten regio zuidholland-zeeland goed terecht met deze problematiek ?

    • Redactie
      Geplaatst op 16:29h, 02 maart Beantwoorden

      Beste A. de Vries,

      Er zit bijvoorbeeld een Top Referent Trauma Centrum in Den Haag: https://www.fivoor.nl/locaties/top-referent-trauma-centrum/. We raden echter aan om zelf wat ggz-instellingen te bekijken en te vergelijken of om in de regio navraag te doen over de mogelijkheden voor behandeling, om zo de best passende zorg te vinden.

  • Herman Talstra
    Geplaatst op 12:56h, 12 augustus Beantwoorden

    Fijn dat ik steeds meer lees over VCT. Als 5 jarige (in 1976) verwaarloosd alleen thuis gelaten en daarna nog veel meer problemen in het gezin het hoofd moeten bieden, weggepest op school, moeilijke jeugd. Op mijn 46e begonnen de flashbacks, op mijn 48e hoorde ik pas over VCT via mijn psycholoog. Toen bleek ook dat niemand VCT herkende in mijn jonge jaren. Iedereen (thuis, school, sport enz.) zag dat er iets mis was maar niemand herkende het. Na 1 jaar EMDR steek ik beter in mijn vel. Zeker nu ik duidelijk heb dat ik nergens veilig was in mijn jeugd en mijn geschiedenis beter kan begrijpen en plaatsen.
    Nu lezende in Traumasporen.

  • Regina
    Geplaatst op 18:37h, 22 augustus Beantwoorden

    Ik herken mezelf in de omschrijving van VCT en sta op het punt op hulp te zoeken bijv van een psychotherapeut echter weet ik niet waar ik deze het beste kan vinden in de regio Eindhoven.

    Kan iemand mij hiermee helpen? Bij mij is in ieder geval geconcludeerd dat ik zou voldoen aan de algemene criteria voor persoonlijkheidsstoornissen.

  • Y damhuis
    Geplaatst op 11:46h, 11 februari Beantwoorden

    Waar kan ik terecht in NoordHolland?

  • Cynthia v Beek
    Geplaatst op 17:15h, 28 maart Beantwoorden

    Heel interessant artikel inderdaad. Pijnlijk om te lezen maar het zet je wel aan het denken wanneer / waarom je op een bepaalde manier in het leven staat en of je er iets aan wilt doen. Het gooit je als het ware met één worp terug in de tijd…. Soms zou ik willen dat er door hulpverleners in de Ggz wat meer (h)erkenning en (expertise) daarmee wat meer inlevingsvermogen zou ontstaan.

  • Lizet
    Geplaatst op 23:33h, 07 april Beantwoorden

    “Soms zou ik willen dat er door hulpverleners in de Ggz wat meer (h)erkenning en (expertise) daarmee wat meer inlevingsvermogen zou ontstaan” – sluit ik mij bij aan.

  • uitgekotstdoordemaachtschappij
    Geplaatst op 11:19h, 17 juni Beantwoorden

    Ik heb meegemaakt dat ik van GGZ instelling naar GGZ instelling ben gestuurd en overal op een wachtlijst, soms een jaar zelfs. Ze zeggen dan expertise te hebben en als je eindelijk aan de beurt bent kunnen ze je niet helpen met traumaverwerking en doen ze alleen stabiliserende technieken. (inmiddels ben ik na jarenlang alleen worstelen wel een kei geworden in mezelf stabiliseren en emoties reguleren, hoef ik geen therapeut meer voor!). Ik haak af bij de term GGZ! Omdat ze mooie praatjes hebben en niet helpen. Het gaat om geld en niet om de client. De realiteit hier in NL is, dat wanneer je DIS/ CPTSS hebt en dus vroegkinderlijk ernstig getraumatiseerd bent en je leven ernstig ontwricht is, je gewoon nergens terecht kunt qua traumaverwerking.

  • Lizet
    Geplaatst op 11:23h, 08 juli Beantwoorden

    Ook mijn ervaring: Kwam voor traumatherapie en ik kreeg alleen ‘sociale fobie’ wat onvoldoende is als je met narcistische mishandeling vader/familie te maken hebt gehad en Complex-trauma/PTSS heb ontwikkeld en dus heb ik dat met een reden ook geweigerd, zo werd er totaal niet gecommuniceerd en werd ik naar bemoeizorg gezet, tevens PMT wat geadviseerd werd werd na 4 keer gestopt zonder pardon, wat juist goed was want chronisch spanning in lijf trauma.. Daarna neergezet als iemand wil geen hulp..

    Ik heb het nog eens geprobeerd maar alweer lukt het niet en handelen ze vooral op fysiek geweld. Ook kreeg ik ‘ongezond handelen’ van instellingen zoals ‘stiltebehandelingen’ dit ontneemt het bestaanrecht en zorgt alleen meer voor angst, verdriet en tevens depressie, en langdurig omdat er maar niet geantwoord werd op mijn emoties (gewoon netjes gezegd niet schreeuwen of met grote letters) en is ook nog eens een overlapping narcistische woede vader en dus een trigger. Ik had het verhaal al gestuurd en het is van de zotte dat ze dit invoeren. Inmiddels vertrouw ik het GGZ niet meer en ga ik er ook niet meer heen.

  • Lizet
    Geplaatst op 11:28h, 08 juli Beantwoorden

    ” en ohja ‘ Zelfreflectie is ook een kritiekpuntje, ik had netjes gevraagd of ze iets konden bieden en daar gaven ze geen antwoord op. Toen ik eenmaal zei niet in iets onduidelijks te kunnen stappen omdat ik vroeger al genoeg half geholpen ben (wat ook in het advies stond) Er wordt niet teruggekeken of er qua communicatie door hen een fout is geweest maar zetten ze je wel weer opnieuw als ‘iemand wil geen hulp’ Haakt af. Dit wordt ook niet gecummuniceerd met mij maar ‘achter de rug’ naar huisarts die om de beurt ook weer bekritiseert ‘ja jij haakt af’ Ja ook ik voel me uitgekotst door de maatschappij (wel breder door alleen GGZ)

  • Eveline Boot
    Geplaatst op 16:27h, 28 juli Beantwoorden

    Heb 40 jaar ervaring met ggz hulpverleners. Ben er zelf achter gekomen in 2018 , gelezen,dat die biologische vader met dwangmatige narcist werd beschreven op zijn 81 jaar in het verpleeghuis,4 jaar voor zijn overlijden in 2009. Door een psychiater geconstateerd. Onze moeder een lieve vrouw had mogelijk het Stockholm syndroom.niet gediagnosticeerd Mijn broer waarmee ik 13 jaar geen enkel contact had, vertelde telefonisch het syndroom van Asperger te hebben,net zoals zijn zoon. Zijn dochter heeft ook autisme vorm. Weet niet meer hierover. Zus vind dat ik haar dankbaar moet Zijn, voor haar toestaan van mijn aanwezigheid in haar gezin in Gelderland. Haar oudste kind is ernstig gehandicapt door een geboorte trauma. Hun 16 jaar 1 weekend in de maand geholpen met alles, en meer. Geen contact meer mee sinds 2001. Toen kreeg mijn moeder een hersenbloeding en bleef halfzijdig verlamd. M’n klachten zijn zéér divers. Heb wel 25 jaar als verpleegkundige gewerkt, fulltime.Ging met 16 jaar de deur uit,uit dit gezin van 3 kinderen. Ben middelste,eerste meisje van de twee. Deed therapieën daarnaast werk of viel uit door enorme spanningen ,slapeloosheid,en verdwaald voelen. Veel zelf studie gedaan. Maar mijn leven blijft een zeer eenzaam avontuur, ondanks een paar zeer goede dierbare vrienden. Veel hulpverleners waren wederom traumatiserend door ontkenning,zo erg is het toch niet te zeggen. Maar hoe erg is erg,vroeg ik. Geen reactie. Stuurloos,radeloos, wanhopig. Wel zeer zorgzaam naar anderen, vaak veel meer voelen ,weten over die ander als dat die ander verteld. Door controle later. Niet verslaafd aan iets of geweldadig, gelukkig. Nederland is helemaal vastgelopen,mede door deze gecreëerd draaideur klanten als ik, die niet deskundig en juist gezien en behandeld zijn! Waar moet dit naar toe gaan? Verschrikkelijk toch! Omgeving Leiden woonachtig.

  • Grietje Bos
    Geplaatst op 12:44h, 31 januari Beantwoorden

    Ben een 60 jarige vrouw. Zoek een goede therapeut voor vroegkinderlijk chronische traumatisering voor mezelf. Vergoed via de zorgverzekeraar. Omgeving Drachten, Leeuwarden of Groningen. Wie kan mij daar bij helpen.

  • Kamminga
    Geplaatst op 12:28h, 14 september Beantwoorden

    Waar kunnen patiënten regio Oost Groningen terecht

  • Kamminga
    Geplaatst op 12:30h, 14 september Beantwoorden

    Waar kunnen patiënten uit de regio Oost Groningen terecht voor een traject/begeleiding VCT

Geef een reactie