De impact van een psychiatrische patiënt in een rijtjeshuis

16 jan De impact van een psychiatrische patiënt in een rijtjeshuis

Er klinken al langere tijd alarmerende geluiden over een tekort aan bedden en opvang voor patiënten in de geestelijke gezondheidszorg. Met de ingang van de nieuwe Wet verplichte ggz wordt de zorg voor patiënten nog verder naar het thuisfront verschoven. In zowel NRC als de Volkskrant was afgelopen weekend een verhaal te lezen over de gevolgen die het zelfstandig wonen met zich meebrengt. Niet alleen voor psychiatrische patiënten zelf, maar ook voor hun omgeving.

Zo is in het artikel van NRC te lezen hoe het voor een gepensioneerde vrouw – met een achtergrond in sociaal werk – is om naast haar buurman met een drankverslaving te wonen. Na hem lange tijd nog te hebben geholpen waar mogelijk, is voor haar de maat nu toch echt vol. De buurman is luidruchtig, schreeuwt regelmatig (ook diep in de nacht), valt vaak met een harde bons op de grond en laat zijn huis verslonzen. Ook vinden buren hem wel eens in de vrieskou op straat, dan weer omgevallen in een schutting van een buurvrouw of brokken makend met zijn scootmobiel tegen een tuinhek.

Dun wandje

Buren vragen zich af of deze man wel goed voor zichzelf kan zorgen. Echt grote overlast hebben de meeste mensen niet van hem, maar voor directe buur Els Lehr is dat anders. Het zijn oude woningen met dunne wandjes; hoe dun realiseert ze zich pas als drie jaar geleden de nieuwe buurman naast haar komt wonen. In zijn woonkamer, grenzend aan die van haar, staat de tv vaak op hoog volume. Dat gebeurt niet alleen overdag, ook ’s nachts heeft Els daar soms flink last van.

Herhaaldelijk vraagt ze de buurman om het geluid zachter te zetten, of anders de tv wat verder bij de muur vandaan te plaatsen, maar zonder resultaat. Wat ze terugkrijgt zijn woede-uitbarstingen en dreigementen. “Hij zet me nu weg als een bemoeizuchtig oud wijf”, geeft Els aan. “Om aan het dagelijkse geluid van zijn televisie te ontkomen, probeer ik meerdere soorten oordoppen uit. Ik ontvlucht mijn woning, trek me na het Zesuurjournaal terug op mijn slaapkamer.”

Toch voelt ze zich ook verantwoordelijk voor hem, en dat geeft veel stress. Meerdere malen per week krijgt hij thuiszorg en verslavingszorg, maar op andere momenten is er niemand om hem te helpen. “Hij is als een ballon aan een touwtje”, laat ze het NRC weten. “Als je hem loslaat vliegt hij weg.”

Wie beslist wat

Woningcorporaties kunnen echter niet veel met zulke gevallen. Vanuit Volkshuisvesting Arnhem wordt beaamd dat de overlast in de wijken is toegenomen sinds het aantal plekken in ggz-instellingen is afgenomen. Om uitsluiting vooraf te voorkomen, worden nieuwe huurders niet gescreend, en het is lastig om een grens te trekken van welk gedrag wel kan en wat te ver gaat. Daarnaast zijn bij ggz-patiënten meerdere partijen betrokken, wat het maken van beslissingen soms in de weg staat.

Tevens is het de vraag waar ggz-patiënten die overlast veroorzaken in woonwijken dan wel naartoe moeten. Beschermd wonen is ook niet altijd een oplossing, omdat de stap naar zelfstandigheid dan vaak nog groter wordt. In een reportage van de Volkskrant wordt een psychiatrisch patiënt gevolgd die zelfstandig woont en behandeld wordt voor psychose. Een zogenaamd FACT-team, bestaande uit diverse hulpverleners uit de ggz, biedt begeleiding aan dergelijke patiënten. Door de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg kan gedwongen medicatie nu ook thuis worden toegediend.

Middenweg

In veel gevallen gaat dat goed, maar soms is zelfstandig wonen gewoonweg niet haalbaar. “Het is een illusie dat je iedereen thuis kunt behandelen met een eigen netwerk. Dat voorheen de meeste patiënten zaten weggeborgen in het bos, was ook niet goed. Maar niet iedereen kan in een woonwijk wonen. Er moet een middenweg zijn”, zo geeft een van de gezondheidspsychologen aan.

Ook psychiater Bram Kokke ziet dat er nadelen kleven aan het zelfstandig wonen. Enerzijds is het beter dat patiënten niet worden weggestopt, maar anderzijds kan door zelfstandig wonen de eenzaamheid toenemen. En eenzaamheid blijkt weer een groter risico van ontregeling en overlast met zich mee te brengen. “Deze aanpak is gemakkelijker in een dunbevolkt land, waar niet iedereen zo dicht op elkaar woont. Want je zult maar een buurman hebben die de hele dag op de muren bonkt”, vertelt hij aan de Volkskrant.

Met de nieuwe wetgeving zal de ambulante zorg nog verder toenemen; zoals blijkt uit de praktijk zitten hier echter nog wel een hoop haken en ogen aan. Lees hier het volledige artikel van NRC, dat onderdeel is van een vierdelige serie over de gevolgen van het terugdringen van de opvang van ggz-patiënten. De uitgebreide reportage van de Volkskrant lees je hier.