Het belang van licht voor onze fysieke en mentale gezondheid

De kwaliteit van leven en gezondheid van mensen zijn sterk afhankelijk van het dag-nachtritme. Het functioneren van onze biologische klok is ingeprogrammeerd in alle cellen van het menselijk lichaam, waardoor ieder orgaan zijn eigen 24-uursritme kent. In de hersenen van de mens zit bovendien een kern van zo’n 20.000 cellen, ter grootte van een dunne haar. Die letterlijke biologische klok ligt net op de plek waar de oogzenuw de hersenen binnenkomt en wordt voor een belangrijk deel bijgestuurd door licht.

“Je kunt spelen met het lichtspectrum om onze biologische klok meer of minder te beïnvloeden. Daarmee kun je een positieve invloed uitoefenen op onze alertheid, cognitie, slaap en werkcondities”, vertelt Marijke Gordijn. “In de basis zijn we ontzettend ongezond bezig. Dat bewijst bijvoorbeeld onderzoek onder kampeerders in de Rocky Mountains die verstoken waren van kunstlicht. Ze gingen na verloop van tijd eerder slapen en stonden eerder op; ze keerden dus terug naar een natuurlijke staat.”

“Wat gebeurt er doorgaans in onze wereld? We zien overdag een te lage lichtintensiteit, en ’s avonds een te hoge lichtintensiteit met te veel het daglichtspectrum. Daardoor wordt onze slaap verstoord. Bevorderlijk voor ons welzijn op korte termijn en onze gezondheid op lange termijn is dat niet. Dat wordt bijvoorbeeld geïllustreerd door het feit dat mensen ouder dan 50 jaar die 6 uur of minder slapen 30 procent meer kans hebben op het ontwikkelen van dementie. Daartegenover staat dat winterdepressie in zo’n 60 procent van de gevallen te verhelpen is door lichttherapie.”

Gordijn benadrukt dat het uitermate vreemd is dat er in de toegenomen maatschappelijke aandacht voor gezondheid vooral gefocust wordt op verantwoord eten en bewegen, maar dat er nog weinig aandacht is voor goed licht en slaap. Tegelijkertijd ziet ze het beeld kantelen. “De wetenschap balanceert altijd op wat we weten en wat we nog niet weten. Naar hoe de effecten
van licht op onze gesteldheid precies bereikt worden, wordt nog veel onderzoek gedaan. Maar de kennis die al wel is opgebouwd, vertaalt zich nu al in goede producten; led-verlichting met het juiste spectrum, en van cruciaal belang, een automatische, dynamische aanpassing van dat spectrum over de dag.”

“Die lampen zijn uiteraard duurder dan het eerste het beste simpele lampje. Dat zit, nog los van het feit dat we bij led allereerst denken aan energiebesparing, een grootschalige uitrol in de weg. Er is dus meer bewustwording over de toegevoegde waarde van goed licht nodig, zowel bij de overheid, de lichtsector als bij gebruikers.”